Η μνήμη των πληγών και η ευθύνη της συγχώρεσης — Η άποψη ενός Ορθόδοξου ιερέα
Η μνήμη δεν είναι κακία, αλλά ευθύνη – η συγχώρεση ως πράξη δύναμης και η μνήμη ως εγγύηση ότι η ιστορία δεν θα επαναληφθεί.
Τπ σερβικό παράρτημα της ΕΟΔ πήρε σχόλιο από τον πρεσβύτερο του Ι.Ν. του Αποστόλου Παύλου στο Πετροβαραντίν Σερβίας, τον πατέρα Μπλάγκογιε Κάτιτς.
Πώς καλείται να σταθεί ένας Ορθόδοξος Χριστιανός απέναντι στις πληγές της ιστορίας; Πώς σχετίζεται με τα τραύματα που υπέστη ο λαός του — πολλές φορές σκληρά, ανεπούλωτα, χαραγμένα στη συλλογική μνήμη;
Η ιστορική συνείδηση ενός έθνους διατηρεί ζωντανή όχι μόνο τη μνήμη των ηρώων και των αγίων, της πίστης και του μεγαλείου του πνεύματος, αλλά και των τραγικών γεγονότων, των καταπιεστών, των εχθρών και των θυμάτων της βίας. Η σκιά του πόνου συνοδεύει τη μνήμη όσο και το φως.
Σε αυτό το πλαίσιο, ανακύπτει ένα θεμελιώδες ερώτημα: πρέπει να θυμόμαστε τις πληγές του παρελθόντος και με ποια διάθεση; Είναι η μνήμη ένα βάρος ή μια πνευματική υποχρέωση;
Αυτό το ερώτημα παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρο για τον σερβικό λαό, έναν λαό που έχει υποστεί σκληρές δοκιμασίες μέσα από πολέμους, εξανδραποδισμούς και αδικίες. Ωστόσο, δεν αφορά μόνο τη Σερβία. Σήμερα, καθώς ο κόσμος βρίσκεται σε ένα επικίνδυνο μεταίχμιο γεωπολιτικών εντάσεων και η μνήμη των παλαιών τραυμάτων εργαλειοποιείται από εκείνους που επιδιώκουν νέες συγκρούσεις, ο στοχασμός πάνω στη μνήμη γίνεται πιο επιτακτικός από ποτέ.
Σε αναζήτηση απαντήσεων, ο πρεσβύτερος της Εκκλησίας του Αποστόλου Παύλου στο Πετροβαραντίν, πατέρας Μπλάγκογιε Κάτιτς, τοποθετείται με σαφήνεια:
«Ναι, πρέπει να θυμόμαστε. Όχι για να θρέψουμε το μίσος, αλλά για να μη ξαναζήσουμε τις ίδιες τραγωδίες».
Η μνήμη, όπως εξηγεί, δεν είναι συνώνυμη με την κακία. Είναι μια πράξη υπευθυνότητας, προσανατολισμένη προς τη δικαιοσύνη και την πρόληψη της επανάληψης του κακού. Το να συγχωρούμε δεν σημαίνει να ξεχνάμε — σημαίνει να υπερβαίνουμε, να φωτίζουμε το παρελθόν με το φως της αλήθειας και της αγάπης του Χριστού.
Ο πατέρας Μπλάγκογιε κλείνει με μια ουσιαστική ποιμαντική προτροπή:
«Αφού δεν έχουμε πια την πολυτέλεια να πεθαίνουμε για την πατρίδα μας, ας μάθουμε να ζούμε γι’ αυτήν. Και για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να επιστρέψουμε στην Πηγή της ζωής – στον Χριστό και τις αιώνιες διδασκαλίες Του».
Το μήνυμα είναι καθαρό: Η μνήμη, όταν συνοδεύεται από ταπείνωση, συγχώρεση και πνευματική εγρήγορση, δεν διχάζει, αλλά θεραπεύει. Και ο δρόμος προς την ειρήνη δεν περνά μέσα από τη λήθη, αλλά από την ευθύνη της ανάμνησης.
