Η διατροφή μας καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την υγεία μας;
Θα βάλουμε βρώσιμα έντομα στον τραπέζι μας, διαβάζοντας την ευρωπαϊκή οδηγία;
Ένας από τους πλέον βασικούς παράγοντες για τη διασφάλιση της υγείας μας είναι ο συνδυασμός συστηματικής άθλησης και ισορροπημένης υγιεινής διατροφής. Η η καθιστική ζωή και οι κακές διατροφικές συνήθειες οδηγούν στην αύξηση του σωματικού βάρους, καθώς και σε προβλήματα υγείας.
Σήμερα, περισσότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους ενήλικες είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Μεγάλο είναι και το ποσοστό των καπνιστών. Εάν συνεχιστεί η αύξηση αυτή, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης και ορισμένα είδη καρκίνου θα απειλούν όλο και περισσότερο την ποιότητα ζωής, τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας και τη ζωτικότητα της οικονομίας.
Επιπλέον, και η νέα γενιά εμφανίζει υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας. Τα παιδιά αυτά έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες για όλη τους τη ζωή, εγκλωβισμένοι σε έναν φαύλο κύκλο. Επιπλέον, ως μελλοντικοί φορολογούμενοι, ίσως καταλήξουν να πληρώνουν περισσότερες ιατροφαρμακευτικές δαπάνες, καθώς τα συστήματα υγείας επιβαρύνονται όλο και περισσότερο με το αυξανόμενο κόστος των χρόνιων παθήσεων.
Ελπίδα δίνει το ότι πολλές νόσοι είναι σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμες. Μπορούμε επομένως να αποφύγουμε τις αρνητικές επιπτώσεις τους, αν διασφαλίσουμε ότι τα παιδιά θα τρέφονται με ισορροπημένα και υγιεινά γεύματα στα σχολεία και στους παιδικούς σταθμούς, θα πίνουν πολύ νερό και θα αθλούνται. Παράλληλα, είναι σπουδαίο να προστατευτούν τα παιδιά από την «επιθετική» διαφήμιση, ώστε να μειωθεί ο χρόνος που περνούν μπροστά σε κάθε είδους οθόνη, αξιοποιώντας ταυτόχρονα τις δυνατότητες που προσφέρουν για την υγεία οι σύγχρονες τεχνολογίες εκπαίδευσης. Χρειάζεται ενημέρωση των οικογενειών σε θέματα υγιεινού τρόπου ζωής μέσω της δημιουργίας Σχολών Γονέων.
Κάποιοι ωστόσο εισάγουν καινοφανείς μεθόδους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με κοινοτική οδηγία παρουσιάζει τρία έντομα- ως συστατικά σε διάφορες τροφές σαν εναλλακτική μορφή πρωτεϊνών, με την παράλληλη διαπίστωση ότι ο πλανήτης πλέον έχει περιορισμένους πόρους για να θρέψει επαρκώς τα δισεκατομμύρια των κατοίκων του! Είναι γεγονός η έγκριση της χρήσης του οικιακού γρύλου (Acheta Domesticus), της ακρίδας και του κίτρινου αλευροσκώληκα από τους παραγωγούς τροφίμων με τη μορφή σκόνης σε επεξεργασμένα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής, όπως η βάση για πίτσα, τα ζυμαρικά, οι ξηροί καρποί, σνακ και σάλτσες, παρασκευάσματα κρέατος και σούπες, ψωμί, κράκερ και κριτσίνια, μπάρες δημητριακών, μείγματα για ψημένα προϊόντα, μπισκότα, επεξεργασμένα προϊόντα πατάτας, πιάτα με βάση τα όσπρια και λαχανικά, σκόνη ορού γάλακτος, σνακ με βάση το αλεύρι καλαμποκιού, ποτά τύπου μπύρας και σοκολάτες. Η έγκριση ήρθε μετά το επιστημονικό πόρισμα της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η οποία ενέκρινε την συγκεκριμένη σκόνη.
Που οφείλονται οι κακές διατροφικές συνήθειες;
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τις πολλαπλές υποχρεώσεις και τους ταχύτατους ρυθμούς κάνει πολλές οικογένειες να μη μπαίνουν στη διαδικασία του καθημερινού μαγειρέματος∙ η διατροφή έχει γίνει αντικείμενο εμπορευματοποίησης. Διάφορες εταιρείες με μοναδικό σκοπό την κερδοφορία, πωλούν επεξεργασμένα τρόφιμα- προπαρασκευασμένα γεύματα με ελάχιστη διατροφική αξία και αμφίβολη ποιότητα. Οι εμπορικές διαφημίσεις προωθούν καταστήματα γρήγορου φαγητού, που χρησιμοποιούν κορεσμένα λιπαρά στα γεύματά τους.
Η άγνοια ή η ημιμάθεια για τα οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής επηρεάζεται από τις καμπάνιες των βιομηχανιών τροφίμων. Αποτέλεσμα η απομάκρυνσή μας από τις ελληνικές διατροφικές παραδόσεις. Προϊόντα γεμάτα ζάχαρη και συντηρητικά ξεγελούν τον καταναλωτή με ελκυστικές πολύχρωμες συσκευασίες, παραγνωρίζοντας πλήρως κάθε έννοια διατροφικής αξίας. Ιδίως τα παιδιά, που είναι πλέον ενεργοί καταναλωτές και έχουν λόγο για τα ψώνια της οικογένειας, παρασύρονται ευκολότερα.
Υπάρχουν σοβαρές διατροφικές διαταραχές;
Η νευρική- ψυχογενής ανορεξία δηλώνει την παθολογική αποστροφή προς το φαγητό, η οποία οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο.
Η ψυχογενής βουλιμία, η ακατάσχετη αίσθηση πείνας οφείλεται πάλι σε ψυχοπαθολογικά αίτια. Ο υπέρβαρος είναι σαν να «τρώει τα συναισθήματά του»!
Τα προβαλλόμενα πρότυπα ομορφιάς δίνουν έμφαση στο αδύνατο προκλητικά ελκυστικό σώμα. Έτσι, προκαλούν έντονη ψυχολογική πίεση, κυρίως σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα οποία και καταλήγουν να επιχειρούν με γρήγορους τρόπους την προσέγγιση αυτής της τέλειας εξωτερικής εικόνας. Καταφεύγουν σε εξαντλητικές δίαιτες ή σε χάπια απώλειας βάρους, για να πλησιάσουν τα σώματα με τις τέλειες αναλογίες που προβάλλουν τα περιοδικά μόδας και οι διαφημίσεις. Η εικόνα των μοντέλων που εμφανίζονται στις εμπορικές διαφημίσεις προϊόντων, έχει καταλήξει να αποτελεί το επιδιωκόμενο όνειρο-πρότυπο πολλών ανθρώπων που φτάνουν να ταλαιπωρήσουν με κάθε πιθανό τρόπο τον εαυτό τους προκειμένου ν’ αποκτήσουν τέλειες αναλογίες!
Ένα τμήμα της κοινωνίας αντιμετωπίζει ρατσιστικά τα υπέρβαρα άτομα. Τα σκληρά σχόλια συμμαθητών στο σχολικό χώρο ή ακόμη και οι υπαινιγμοί συνεργατών στο χώρο εργασίας, έχουν έντονο αντίκτυπο στην ψυχολογία των ανθρώπων. Σε περιπτώσεις που τα καυστικά σχόλια των άλλων -ιδίως κατά την εφηβική ηλικία- είναι συνεχή, και δεν επέρχεται η έγκαιρη επέμβαση για την αποτροπή τους, οι επιπτώσεις στην ψυχολογία του ατόμου είναι τόσο σοβαρές και μπορεί να το οδηγήσουν ακόμη και στο να βλάψει τον εαυτό του. Σ΄ αυτό παίζει ρόλο και το χαμηλό πνευματικό επίπεδο, το οποίο ενισχύει την ψευδαίσθηση πως μόνο κάποιος με τέλειες αναλογίες σώματος μπορεί να είναι χαρούμενος. Πολλοί έφηβοι θεωρούν πως πολλές πτυχές του βίου τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το σωματικό τους βάρος: η εύρεση συντρόφου, η δυνατότητα διασκέδασης, η αύξηση των επαγγελματικών ευκαιριών, η κυριαρχία στην παρέα.
Πως θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα;
Είναι σημαντική η υπεύθυνη ενημέρωση σχετικά με τα θέματα διατροφής, ώστε να συνειδητοποιήσουμε τη σύνδεση της σωματικής και πνευματικής υγείας με την υιοθέτηση ενός φυσικού τρόπου διατροφής, νοῦς «ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ.
Από τις πρώτες τάξεις του σχολείου θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην κατάλληλη παρουσίαση των πολλών ωφελειών που παρέχει η ισορροπημένη διατροφή και στην ανάδειξη των οδυνηρών συνεπειών που έχει η κατανάλωση τροφών χαμηλής διατροφικής αξίας. Τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν από μικρή ηλικία να προσπερνούν τα βιομηχανικά διατροφικά προϊόντα ως ολέθρια για την υγεία τους και να επιλέγουν αγνές φυσικές τροφές. Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, το ελαιόλαδο θα πρέπει να λάβουν εκ νέου την πρωτοκαθεδρία στην καθημερινή διατροφή.
Εκπαιδευτικοί και γονείς οφείλουν να συνεργαστούν με κοινό στόχο την εδραίωση μιας υγιούς αντίληψης απέναντι στο θέμα της διατροφής και της σωματικής άσκησης, προκειμένου οι νέες γενιές να μη βιώσουν τα δεινά που επιφέρει η καθιστική ζωή, η κακής ποιότητας διατροφή και το κάπνισμα. Το σχολείο μπορεί να άρει τα στερεότυπα προωθώντας την αποδοχή του συνανθρώπου, όπως είναι. Οι νέοι θα πρέπει εγκαίρως να κατανοήσουν πόσο στρεβλή είναι η εικόνα που προβάλλουν ορισμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης για το ανθρώπινο σώμα και πόσο ελάχιστα αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα. Τα δήθεν αψεγάδιαστα σώματα των μοντέλων που πρωταγωνιστούν στις διάφορες διαφημιστικές εκστρατείες, δεν αποτελούν το υγιές σωματικό πρότυπο που οφείλουν να έχουν κατά νου οι νέοι∙ Είναι απολύτως σημαντικό να μάθουν οι νέοι άνθρωποι να αποδέχονται τις όποιες ατέλειες του σώματός τους ως μέρος της υπόστασής τους. Η εξωτερική εμφάνιση δεν σχετίζεται με τα πλέον ουσιώδη και αξιόλογα στοιχεία ενός ανθρώπου, που είναι η ποιότητα του ήθους και της προσωπικότητάς του.
Ο μαζικός αθλητισμός είναι σπουδαία λύση. Η τακτική άσκηση μέτριας έντασης -30 λεπτών ημερησίως- είναι βασικό συμπλήρωμα για την ισορροπία του ενεργειακού ισοζυγίου, για τη διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης και σωματικού βάρους. Το περπάτημα, η χρήση της σκάλας αντί του ανελκυστήρα, οι καθημερινές εργασίες του νοικοκυριού είναι απλοί και εύκολοι τρόποι άσκησης. Στις αθλητικές δραστηριότητες και τα χόμπυ στον ελεύθερο χρόνο, μπορούμε να συμπεριλάβουμε φίλους για να γίνουν πιο διασκεδαστικά, οδηγώντας παράλληλα στην ενδυνάμωση των διανθρώπινων σχέσεων.
Η θέσπιση ξεκάθαρου νομικού πλαισίου και οι συχνοί υγειονομικοί έλεγχοι θα ενισχύσουν την προσπάθεια προώθησης πιο υγιεινών διατροφικών επιλογών. Αναγκαίος είναι και ο έλεγχος τροφίμων που προσφέρονται προς κατανάλωση στο χώρο του σχολείου.
Οι γονείς οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι διδάσκουν με το σιωπηρό τους παράδειγμα! Κάθε τους ενέργεια, από το αν θα ετοιμάσουν οι ίδιοι το γεύμα της οικογένειας, μέχρι τις δικές τους διατροφικές προτιμήσεις, επιδρά στο πώς θα διαμορφωθεί η σχέση των παιδιών με τις διατροφικές επιλογές και το αν θα υιοθετήσουν τελικά ένα σωστό διατροφικό πρότυπο.
Το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής πρέπει να συνδυαστεί με την οικογενειακή συγκέντρωση γύρω από το τραπέζι, όχι μόνο για να φαγητό αλλά και για διάλογο, για προσευχή, για να μοιραστεί η οικογένεια χαρές και λύπες, βιώματα, καθημερινές ιστορίες και εμπειρίες. Η Μεσογειακή διατροφή είναι μια κοινωνική πρακτική, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, παραμένοντας στενά συνδεδεμένη με την ιστορία και την παράδοση, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα. Έχει τις ρίζες της στην περιοχή της Μεσογείου και στη βιοποικιλότητά της, διασφαλίζει τη διατήρηση και συνέχιση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και πρακτικών που έχουν σχέση με τη γεωργία και την αλιεία, τα γεωργικά προϊόντα, το ελαιόλαδο, τα φρούτα και λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, τα ψάρια.
Βάση της υγείας παραμένει η νηστεία
Η νηστεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας είναι πνευματική άσκηση, αλλά συμβάλλει ταυτόχρονα και στην προαγωγή της υγείας. Προτείνει την αποφυγή ζωικών τροφίμων ορισμένες μέρες και περιόδους του χρόνου και στη θέση τους προάγει την κατανάλωση τροφίμων φυτικής προέλευσης, τα οποία έχουν πολλά θρεπτικά συστατικά. Συνιστάται η κατανάλωση οσπρίων, που αποτελούν πηγή πρωτεϊνών. Τα φρούτα, οι ξηροί καρποί και οι ελιές προσφέρουν ποικιλία μετάλλων, βιταμινών και φυτικών ινών, ενώ το ελαιόλαδο και τα λαχανικά είναι θρεπτικότατα. Άλλωστε, το μέτρο στην κατανάλωση, το οποίο επιτάσσει η νηστεία, συμβάλλει στην υγεία, στην πρόληψη της παχυσαρκίας και στον αυτοέλεγχο. Βέβαια, η νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από συγκεκριμένες τροφές, αλλά καθημερινός αγώνας να τιθασεύσουμε τα πάθη μας, τον εγωισμό, την γαστριμαργία- βουλιμία, ώστε να θεωρούμε τον συνάνθρωπό μας κομμάτι του εαυτού μας.
