Ἑβδομῆντα χρόνια ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ Ἀγῶνα τῆς ΕΟΚΑ
Νίκου Ὀρφανίδη, Φιλολόγου-Λογοτέχνη
Ἑβδομῆντα χρόνια ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ ἀγῶνος τῆς ΕΟΚΑ, τοῦ ἀγῶνος «διὰ τὴν ἀποτίναξιν τοῦ ἀγγλικοῦ ζυγοῦ», ἔτσι ἔλεγε ἐκείνη ἡ πρώτη προκήρυξη μὲ τὴν ὑπογραφὴ «ΕΟΚΑ, Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΔΙΓΕΝΗΣ», σκέφτομαι πόσο μᾶς ὁδηγεῖ καὶ πόσο καθοδηγεῖ ἐκεῖνο τὸ πάθος του καὶ ἡ δύναμή του νὰ ὑπερασπιστοῦμε αὐτὸ τὸν τόπο, ποὺ δοκιμάζεται πενῆντα χρόνια ἀπὸ τὴν εἰσβολὴ καὶ κατοχὴ τῶν ὀθωμανῶν. Ἔτσι, σὰν ἐφιάλτης μᾶς προέκυψαν σ’ αὐτὸ τὸν τόπο οἱ Τοῦρκοι, σιδερόφρακτοι, μὲ τὶς μηχανὲς τοῦ πολέμου καὶ τοῦ θανάτου, μὲ τὰ φουσάτα τους, ποὺ εἰσέβαλαν στὴν Κύπρο.
Ὅ,τι πιὸ ἱερὸ ἔχει νὰ ἐπιδείξει αὐτὸς ὁ τόπος εἶναι ἐκεῖνο τὸ σθένος καὶ τὸ πάθος τῶν νέων γιὰ ἐλευθερία. Ποὺ ἦταν ἀγώνας γιὰ αὐτοδιάθεση καὶ Ἕνωση. Ποὺ συχνὰ τὸ ξεχνᾶμε, μέσα ἀπὸ τὶς ἐνοχὲς ποὺ μᾶς ἔχουν καλλιεργήσει καὶ ξένοι καὶ δικοί. Τὸν χλευάζουμε καὶ τὸν διασύρουμε. Τὸν θεωροῦμε ὡς τὴν ἀρχὴ τῶν δεινῶν ποὺ μᾶς προέκυψαν. Ὅσα ὅμως μᾶς προέκυψαν ἦταν ἀπότοκο τῆς μωρίας μας καὶ τῆς ἀνοησίας μας. Καὶ τῶν ἐμφύλιών μας παθῶν. Καὶ τοῦ διχασμοῦ.
Ὁ ἀγώνας τῆς ΕΟΚΑ ἦταν πρωτίστως ἀγώνας τῶν νέων ἀνθρώπων. Ποὺ ἀπετόλμησαν τὸ ἀδιανόητο. Αὐτὸ ποὺ ξεπερνοῦσε κάθε λογική. Εἴκοσι χρόνια μετά, ὅταν εἰσέβαλαν οἱ Τοῦρκοι στὴν Κύπρο, πάλι νέα παιδιὰ ἦταν ἐκεῖνα ποὺ πολέμησαν ἡρωϊκῶς, ὑπερασπίζοντας τὴν πατρίδα μας. Παιδιὰ τῶν δεκαοκτὼ καὶ εἴκοσι χρόνων καὶ κάποιοι ἔφεδροι μέσα σὲ ἐκεῖνο τὸν χαμό.
Γυρίζω σὲ ἐκεῖνο τὸν ἀγῶνα ποὺ τὸν χαρακτήριζε ἡ σεμνότητα καὶ ἠ ἱερότητα. Καὶ οἱ νέοι ποὺ ἔπεσαν ἢ ἀνέβηκαν στὴν ἀγχόνη ἔπεσαν καὶ ἐθυσιάστηκαν μὲ τὸν ἔρωτα τῆς πατρίδος καὶ τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἀρκετὸ νὰ διαβάσουμε ξανὰ τὰ κείμενα ποὺ μᾶς κατέλιπαν. Ἡμερολόγια καὶ ἐπιστολές. Τότε καταλαβαίνουμε πὼς τὸν ἀγῶνα ἐπεχείρησαν ἄνθρωποι συνειδητοποιημένοι, ποὺ εἶχαν βαθειὰ ἐπίγνωση τοῦ ἔργου ποὺ ἀναλάμβαναν. Ἦταν παιδιὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Χριστοῦ. Ἀγροτόποπαιδες οἱ περισσότεροι καὶ νέοι φοιτητὲς καὶ μαθητές, ποὺ μεγάλωσαν μέσα στὴν ἀγκαλιὰ τῆς Ἐκκλησίας.
Μνημεῖα ὁμολογίας Χριστοῦ εἶναι τὰ κείμενα ποὺ μᾶς κατέλιπαν. Γυρίζω στὸ Ἡμερολόγιο τοῦ Φώτη Πίττα καὶ τὰ ἄλλα κείμενα τοῦ Κυριάκου Μάτση. Στὶς τελευταῖες ἐπιστολὲς τοῦ Μιχαλάκη Καραολῆ καὶ τοῦ Ἀνδρέα Ζάκου. Στὰ τετράδια τοῦ Εὐαγόρα Παλληκαρίδη καὶ ὄχι μόνο. Κείμενα παραδειγματικὰ τῆς ἀθωότητος ἀλλὰ καὶ τῆς πίστεως στὸν Χριστό.
Γράφει ὁ Μιχαλάκης Καραολῆς στὸν ἀδελφό του:
«Εἶμαι ἀγαπητέ μου ἀδελφὲ πολὺ στενοχωρημένος ποὺ θὰ σὲ λυπήσω μὲ τὰ νέα μου, ἀλλὰ ἀφοῦ ὁ Θεὸς μοῦ ἐπεφύλαξε τὸ πικρὸν τοῦτο ποτήριον, «οὐ μὴ πίω αὐτό». Γενηθήτω τὸ θέλημα τοῦ Παντοδύναμου…
Ἐὰν δὲ ὁ Παντοκράτωρ Κύριος δὲν ματαιώσει τὰ σχέδιά τους, τότε τὴν ἐρχόμενην Πέμπτην τὴν αὐγὴν θὰ ἀνέλθωμεν εἰς τὸ φονικὸν ἰκρίωμα διὰ νὰ ὑποστοῦμεν τὸ μαρτύριον ποὺ ἀπὸ τόσους μῆνες δολίως ἐμελέτησαν ἄνδρες ἄδικοι καὶ πονηρότατοι παρὰ πᾶσαν τὴν γῆν. Ὁ Θεὸς ὅμως «ὁ ἐτάζων νεφρούς, καὶ καρδίας» ἂς ἀποδώση «ἑκάστῳ κατὰ τὴν καρδίαν αὐτοῦ».
Κι ὁ Φώτης Πίττας γράφει χαρακτηριστικὰ στὸ Ἡμερολόγιό του, τὴ Δευτέρα 14 Ἰανουαρίου τοῦ 1957:
«Τὴν Κυριακή, χθές, ἄκουσα τὴν καμπάνα νὰ χτυπᾶ. Ἔκανα τὸ τάμα μου. Μιὰ λαμπάδα ἴση μὲ τὸ ἀνάστημά μου. Νύκτα τρόμου καὶ ἀγωνίας. Κάθε βῆμα ποὺ ἀκούω, κάθε χτύπημα τῆς πόρτας τῶν αὐτοκινήτων μπροστὰ ἀπὸ τὸ κελὶ μὲ τρομάζουν. Ξυλοκόπημα ἀπὸ τὶς 8-10 πμ καὶ 3-5 μμ. Πάλι σχεδὸν νηστικός. ́Ἕνα γάλα, γιαούρτι καὶ νερό. Προσευχή.»
Αὐτοὶ ὑπῆρξαν οἱ ἥρωες τῆς ΕΟΚΑ. Ἑβδομῆντα χρόνια μετά, ὑποκλινόμαστε στὴ θυσία καὶ τὸν μαρτυρικό τους θάνατο.
*Το παρόν κείμενο δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό “Παρέμβαση Εκκλησιαστική”, τεύχος 60 (Ιανουάριος – Απρίλιος 2025), σελ. 30-31.
