Ποια Ελλάδα θέλουμε;

Φωτογραφία: aktines.blogspot.com

Γεώργιος Αποστολάκης, Αντιπρόεδρος ΑΠ ε.τ.

Η ψηφιακή ταυτότητα και ο προσωπικός αριθμός έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Δεν είναι λίγοι αυτοί που προβληματίζονται και είναι αντίθετοι κυρίως στην υποχρεωτικότητα που συνοδεύει αυτά τα ψηφιακά εργαλεία. Συζητούμε σήμερα όχι απλώς μια τεχνική ρύθμιση. Συζητούμε μια βαθιά συνταγματική αρχή: εάν ο πολίτης έχει το δικαίωμα να υπάρχει χωρίς να είναι υποχρεωμένος να είναι ψηφιακός.

Στον 21ο αιώνα, η ανθρώπινη υπόσταση έχει πλέον δύο διαστάσεις: την φυσική και τη ψηφιακή. Και αυτή η ψηφιακή διάσταση χρειάζεται προστασία, όρια και εγγυήσεις. Αυτό ονομάζουμε ψηφιακή ακεραιότητα.

Η Υποχρεωτικότητα παραβιάζει θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές

Επιτρέψτε μου να υπενθυμίσω βασικές διατάξεις από το Σύνταγμα.

Άρθρα 2 §1 και 5 αριθ.1  – Σεβασμός και προστασία της αξίας του ανθρώπου. Ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και συμμετοχή στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή.

1.- Η υποχρεωτική απόδοση Προσωπικού Αριθμού και η πρακτική υποχρεωτικότητας της ψηφιακής ταυτότητας επέχουν θέση καταναγκαστικής ψηφιακής ταυτοποίησης, η οποία δεν μπορεί να θεωρηθεί συμβατή με την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η αξιοπρέπεια περιλαμβάνει το δικαίωμα στον αυτοκαθορισμό των δεδομένων και της ψηφιακής παρουσίας. Όταν η πρόσβαση στο κράτος, στη διοίκηση, σε δικαιώματα και παροχές εξαρτάται από μια ψηφιακή εφαρμογή, η μη χρήση της οδηγεί στον αποκλεισμό. Αυτό συνιστά περιορισμό της κοινωνικής συμμετοχής που δεν πληροί την αρχή της αναλογικότητας.

2.- Άρθρο 9Α – Προστασία προσωπικών δεδομένων. Η καθολική υποχρεωτικότητα δημιουργεί έναν ενιαίο ψηφιακό φάκελο πολίτη, ο οποίος έρχεται σε σύγκρουση με την αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων (GDPR — άρθρο 5), της αναγκαιότητας και της σκοπιμότητας.

3.-  Άρθρο 25 – Αρχή του Κράτους Δικαίου και της αναλογικότητας. Δεν είναι συνταγματικά ανεκτό να επιβάλλεται ψηφιακός τρόπος ταυτοποίησης ως μοναδικός. Η αναλογικότητα απαιτεί εναλλακτική διαδικασία ισοδύναμη σε αποτελεσματικότητα και σεβασμό δικαιωμάτων.

Ευρωπαϊκό πλαίσιο – Το Δίκαιο της Ένωσης δεν επιβάλλει καθολική ψηφιακή ταυτοποίηση

Ο Κανονισμός eIDAS και η αναθεώρησή του με τον Κανονισμό 2024/1183 δεν επιβάλλουν στα κράτη-μέλη να καταργήσουν αναλογικές διαδικασίες. Αντιθέτως, η Ευρωπαϊκή Ένωση ρητά επιτρέπει στα κράτη να προσφέρουν ψηφιακές ταυτότητες προαιρετικά. Η υποχρεωτικότητα στην Ελλάδα δεν αποτελεί ευρωπαϊκή απαίτηση. Είναι αποκλειστικά εθνική επιλογή  και κατά τη γνώμη μου, βαθιά λανθασμένη.

Το Ελβετικό προηγούμενο — Μια ανεπτυγμένη δημοκρατία δείχνει τον δρόμο

Στην Ελβετία, μια χώρα με κορυφαία ψηφιακή διοίκηση και αναπτυγμένα συστήματα e-government, τα καντόνια της Γενεύης και του Neuchâtel έχουν κατοχυρώσει συνταγματικά το δικαίωμα στην ψηφιακή ακεραιότητα με ρητή αναφορά στο δικαίωμα για μια offline ζωή χωρίς συνέπειες και αποκλεισμούς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 28.9.2025 έγινε δημοψήφισμα στην Ελβετία για την ηλεκτρονική ταυτότητα που είχε εξαγγείλει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Πλειοψήφησε με ελάχιστη διαφορά (50,4% έναντι 49,6%) η υπέρ καθιερώσεως ηλεκτρονικής ταυτότητας κυβερνητική πρόταση, αλλά με τη βασική διαφορά ότι οι νέες ταυτότητες θα είναι προαιρετικές. Κατοχυρώθηκε δηλαδή η προαιρετικότητα, με την έννοια του δικαιώματος σε μια offline ζωή.

Αυτό είναι η επιτομή της σύγχρονης δημοκρατίας. Όχι τυφλή ψηφιοποίηση. Ψηφιοποίηση με δικαιώματα. Και η Ελλάδα οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη αυτό το μοντέλο.

Τα πραγματικά προβλήματα της υποχρεωτικότητας

Κάθε παιδί, κάθε ηλικιωμένος, κάθε άνθρωπος χωρίς ψηφιακές δεξιότητες,
κάθε πολίτης, που για λόγους συνείδησης πολιτικής, θρησκευτικής ή φιλοσοφικής,
αρνείται να υιοθετήσει ψηφιακή ταυτότητα, βρίσκεται σε κίνδυνο αποκλεισμού:

• δεν μπορεί να αιτηθεί παροχές,
• δυσκολεύεται να αποκτήσει πρόσβαση σε υπηρεσίες,
• υφίσταται αποκλεισμούς σε δικαιώματα και ευχέρειες που με αναλογική ταυτοποίηση θα μπορούσε να ασκήσει
• γίνεται εξαρτημένος από τρίτους,
• χάνει την αυτονομία του.

Αυτό παραβιάζει την αρχή της ισότητας και την ουσιαστική πρόσβαση στα δικαιώματα.

Συγκεκριμένες Νομοθετικές Προτάσεις

1. Συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος στην ψηφιακή ακεραιότητα προσαρμοσμένη στο ελβετικό πρότυπο.

2. Κατάργηση της υποχρεωτικότητας του Προσωπικού Αριθμού και επαναφορά της επιλογής διατήρησης των υφιστάμενων αναγνωριστικών.

3. Ρητή πρόβλεψη ισοδύναμης αναλογικής διαδικασίας σε κάθε δημόσια υπηρεσία χωρίς κόστος ή πρόσθετη ταλαιπωρία.

4. Προστασία των “αντιρρησιών συνείδησης ψηφιακής ταυτότητας”, όπως υπάρχει για άλλες μορφές έντιμης συνείδησης.

5. Έλεγχος και όρια σε αλγοριθμικές αποφάσεις και αυτοματοποιημένη διοίκηση με εγγύηση ανθρώπινης κρίσης.

Ποια Ελλάδα θέλουμε;

Η τεχνολογία δεν είναι ο εχθρός. Ο εξαναγκασμός είναι. Το κράτος δικαίου δεν νοείται χωρίς δυνατότητα επιλογής. Και η δημοκρατία δεν μπορεί να επιτρέπει την ύπαρξη πολιτών πρώτης ταχύτητας, αυτών που εντάσσονται ψηφιακά,
και πολιτών δεύτερης ταχύτητας, όσων επιλέγουν διαφορετικά.

Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να ψηφιοποιηθεί. Αλλά πρέπει να ψηφιοποιηθεί με σεβασμό, με όρια, με δικαιώματα.

Το ερώτημα είναι απλό: Θέλουμε έναν πολίτη που ελέγχει την τεχνολογία ή μια τεχνολογία που ελέγχει τον πολίτη;

Σ’ αυτό καλούμαστε να τοποθετηθούμε όλοι, κόμματα και πολίτες!

Πηγή

Читайте также