«Δικαίωμα στο θάνατο»: Ο ΟΗΕ ξεκινά επίσημες διαδικασίες κατά της Γαλλίας
ΟΗΕ και Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εκφράζουν σοβαρές ενστάσεις για τη νέα γαλλική νομοθεσία περί ευθανασίας, επισημαίνοντας κινδύνους διάκρισης εις βάρος ατόμων με αναπηρία και την ανάγκη ενίσχυσης της παρηγορητικής φροντίδας.
Γράφει ο Νικόδημος Καλλιντέρης, Νομικός
Η νομοθεσία για την ευθανασία που εγκρίθηκε προσφάτως από τη γαλλική Εθνοσυνέλευση βρίσκεται πλέον επισήμως στο στόχαστρο του ΟΗΕ για λόγους που έχουν να κάνουν με την παραβίαση των δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρίες.
Την παρέμβαση του ΟΗΕ προκάλεσε ένα αίτημα Γάλλων νομικών προς την αρμόδια Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Aναπηρίες (Committee on the Rights of Persons with Disabilities), το οποίο υπογράφηκε σχεδόν από 15.000 Γάλλους πολίτες.
Στις 23 Ιουνίου 2025 η Επιτροπή απέστειλε επιστολή στη Γαλλία στην οποία σημειώνει ότι είχε λάβει αξιόπιστες πληροφορίες βάσει των οποίων το νομοθέτημα για την ευθανασία παραβιάζει την υποχρέωση του κράτους να σέβεται, να προστατεύει και να εγγυάται το δικαίωμα στη ζωή των ατόμων με αναπηρίες. Επιπλέον, με τη συγκεκριμένη επιστολή η Επιτροπή ξεκίνησε επίσημη έρευνα απαιτώντας από τη Γαλλία να παράσχει περισσότερες πληροφορίες για τις επίμαχες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Ο ΟΗΕ εκφράζει την ανησυχία του ότι τα προτεινόμενα κριτήρια επιλεξιμότητας φαίνεται να βασίζονται σε αντιλήψεις για την ποιότητα και την αξία της ζωής των ατόμων με αναπηρία. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τον γαλλικό νόμο, ενώ ένα άτομο με αναπηρία που υποφέρει μπορεί να είναι επιλέξιμο για ευθανασία, ένα άτομο χωρίς αναπηρία που υποφέρει δεν είναι. Αυτό αντιστοιχεί σε αυτό που η Επιτροπή αποκαλεί στην επιστολή της «διάκριση λόγω αναπηρίας» (“ableist”).
Ο ΟΗΕ εκφράζει επίσης την ανησυχία του για την έλλειψη εναλλακτικών λύσεων στην ευθανασία, τη θέσπιση ενός νέου ποινικού αδικήματος που τιμωρεί την παρεμπόδιση της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας και την ελάχιστη υποχρεωτική περίοδο αναμονής μόλις δύο ημερών πριν από τη διαδικασία της ευθανασίας.
Ταυτόχρονα, στην επιστολή της προς τη γαλλική κυβέρνηση, η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες κάλεσε τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να στείλουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους ανωτέρω προβληματισμούς.
Η απάντηση της γαλλικής κυβέρνησης στην Επιτροπή του ΟΗΕ θα εξεταστεί κατά τη διάρκεια της συνόδου της, που πραγματοποείται μεταξύ 11 και 29 Αυγούστου στη Γενεύη.
Αξίζει εδώ να θυμηθούμε ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εξέδωσε στις 13 Ιουνίου 2024 την απόφαση Karsai v. Hungary με την οποία επιβεβαίωσε ότι δεν υπάρχει δικαίωμα στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία επί τη βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) την ώρα που οι θεσμικές και κοινωνικές συζητήσεις επ’ αυτού εκτυλίσσονται σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Κι όχι μόνο αυτό αλλά για πρώτη φορά το Δικαστήριο νομολόγησε ότι η ανακουφιστική φροντίδα του ασθενούς είναι «ουσιώδης για τη διασφάλιση ενός αξιοπρεπούς τέλους ζωής».
Πιο συγκεκριμένα, στο ΕΔΔΑ είχε προσφύγει ένας νομικός ο οποίος εργαζόταν παλαιότερα σ’ αυτό και έπασχε από μια νευροεκφυλιστική νόσο. Είχε την προσδοκία ότι θα αναγνωριστεί από το Δικαστήριο το δικαίωμα στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Όμως, το Δικαστήριο έκρινε ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, δεν μπορεί να νομολογήσει υπέρ της κατοχύρωσης ενός τέτοιου δικαιώματος, γεγονός που θα συνεπαγόταν την υποχρέωση να νομιμοποιηθεί η πρακτική στα 46 κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης!
Προς υποστήριξη της απαγόρευσης της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας από τα περισσότερα κράτη–μέλη, το ΕΔΔΑ επεσήμανε ότι «οι ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις και οι κίνδυνοι κατάχρησης και λάθους που συνεπάγεται ο ιατρικώς υποβοηθούμενος θάνατος βαραίνουν σε μεγάλο βαθμό στην πλάστιγγα».
Επιπλέον, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι τα κράτη-μέλη έχουν «σημαντικό περιθώριο εκτίμησης» (“margin of appreciation”) σε αυτό το πεδίο, δεδομένης της ιδιαίτερα ευαίσθητης ηθικής φύσης του ζητήματος και ότι η πλειοψηφία των κρατών-μελών συνεχίζει να απαγορεύει την πρακτική βάσει του ποινικού δικαίου.
Ως εκ τούτου, τα κράτη μπορούν να συνεχίσουν να απαγορεύουν την ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία σύμφωνα με το ποινικό δίκαιο τους και μπορούν ακόμη και να διώξουν ποινικά όσους εμπλέκονται σε αυτές τις πρακτικές στο εξωτερικό με τους δικούς τους πολίτες.
Στη συγκεκριμένη μάλιστα απόφαση το ΕΔΔΑ με έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα νομικό συλλογικό τόνισε τη σημασία και την αναγκαιότητα της «υψηλής ποιότητας ανακουφιστικής φροντίδας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε αποτελεσματική διαχείριση του πόνου», την οποία περιέγραψε ως «απαραίτητο για την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς τέλους ζωής».
Για πρώτη φορά στην ιστορία του το Δικαστήριο έδωσε τόση έμφαση στην παρηγορητική φροντίδα και την παρουσίασε ότι εμπίπτει στις θετικές υποχρεώσεις των κρατών-μελών.
Η Χώρα αντιμετωπίζει λογοκρισία στα κοινωνικά δίκτυα. Αν θέλετε να βλέπετε τις δημοσιεύσεις ο μόνος ασφαλής τρόπος είναι η εγγραφή στο site. Είναι δωρεάν.
