Ἦταν γνήσιο καί ἀλώβητο τό Σύμβολο τῆς Πίστεως πού ἀπαγγέλθηκε στή Νίκαια;

Ἦταν γνήσιο καί ἀλώβητο τό Σύμβολο τῆς Πίστεως πού ἀπαγγέλθηκε στή Νίκαια; - Φωτογραφία: ΤΟ ΒΗΜΑ

1. Ἡ ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου Πίστεως ἄνευ τοῦ Filioque.

Πολύς λόγος ἔγινε τίς τελευταῖες ἡμέρες γιά τήν ἀναγνώριση καί τήν ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, χωρίς τό Filioque, ἀπό τόν Πάπα Λέοντα 14ο. Τά ΜΜΕ, στρατευμένα ἤ καί ἀπό ἄγνοια, προβάλλουν τήν πράξη αὐτή θετικά ὑπέρ τοῦ Πάπα, παρουσιάζοντάς την ὡς δεῖγμα καλῆς διάθεσης πρός τήν ἑνότητα. Ὀφείλουμε νά εἴμαστε ἐπιφυλακτικοί ἀπέναντι σέ αὐτήν τήν δήλωση τοῦ Πάπα Λέοντος, γνωρίζοντας ἀπό τήν ἱστορία τῶν σχέσεων Ὀρθοδόξων καί Παπικῶν τήν στρατηγική πού ἀκολουθοῦν οἱ δεύτεροι πρός ἐπίτευξη τοῦ γενικοῦ σκοποῦ τους, χρησιμοποιώντας κάθε εἴδους ἀπατηλά καί ἀθέμιτα μέσα, δόλο καί ἀπάτη. Καί σέ ἕναν βαθμό ὁ σκοπός τους ἐπιτεύχθηκε, ἀφοῦ διευκολύνθηκε ἡ ἐμφάνισή τους ὡς πλησιέστεροι στήν Πίστη μας, δημιουργώντας εὐμενεῖς ἐντυπώσεις καί ἐξαπατώντας τούς ἁπλούστερους.

Ἡ ἀναγνώριση τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως στήν ἀρχική του μορφή δέν ἀποτελεῖ κανένα θετικό βῆμα πρός ἕνωση καί ὑποχώρηση τῶν Παπικῶν στά δόγματα καί στίς καινοτομίες τους. Αὐτό γίνεται κατανοητό ἀπό τό γεγονός ὅτι τό Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀναγνωρίζεται καί διαβάζεται ἀπό τούς Παπικούς χωρίς τήν προσθήκη τοῦ Filioque, ὅταν ὑπάρχουν μπροστά Ὀρθόδοξοι ἤ βρίσκονται σέ χῶρο ὀρθόδοξο. Αὐτό μαρτυρεῖ καί ἡ πράξη τῶν Παπικῶν κατά τήν ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου στή λατρεία τους ἐδῶ στήν Ἑλλάδα. Μάλλον θά λέγαμε ὅτι πρόκειται γιά πράξη προσηλυτιστική, ὅπως ἡ Οὐνία. Ἄλλωστε, ἡ ἀναγνώριση καί ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου χωρίς τό Filioque δέν σημαίνει σέ καμία περίπτωση καταδίκη τοῦ Filioque ἀπό πλευρᾶς τῶν Φραγκολατίνων, μιά καί συνεχίζει νά ὑφίσταται στήν ἐπίσημη δογματική διδασκαλία τους καί νά προστίθεται στό Σύμβολο.

2. Ἀπαγγελία παραλλαγμένου Συμβόλου Πίστεως

Ἀπροσδόκητο γεγονός, βέβαια, ἦταν ἡ ἀνάγνωση παραλλαγμένου Συμβόλου Πίστεως, κατά τή διάρκεια τῆς συμπροσευχῆς Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί Πάπα στή Νίκαια. Σέ πρόσφατο ἄρθρο της ἡ Καθηγήτρια Ἱστορίας Δογμάτων καί Συμβολικῆς τοῦ Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ κ. Μαρίνα Κολοβοπούλου ἀναφέρει καί ἐπισημαίνει ὅτι: «διαπιστώνονται δύο σημεῖα ἀπόκλισης ἀπό τό ἑλληνικό πρωτότυπο», τά ὁποῖα ἐντοπίζονται στόν ὅρο «ὁμοούσιος» καί στό ἄρθρο περί Ἐκκλησίας [1]. 

Ἡ φράση τοῦ Συμβόλου «ὁμοούσιον τῷ Πατρί» στίς ἀγγλικές ἐπίσημες μεταφράσεις ἀποδίδεται ὡς ἑξῆς: «consubstantial with the Father» ἤ «of one essence with the Father» (μιᾶς οὐσίας μέ τόν Πατέρα). Παραδοσιακά ὁ ὅρος ὁμοούσιος στήν ἀγγλική γλώσσα μεταφράζεται ὡς consubstantial. Τό κείμενο, πού ἐπιλέχθηκε νά διαβαστεῖ στή Νίκαια, ἀποδίδει τό ὁμοούσιο Πατρός καί Υἱοῦ μέ τήν ἀμφίσημη μετάφραση «of one being with the Father» (μιᾶς ὑπόστασης; μέ τόν Πατέρα), πού εἶναι γλωσσικά ἀσαφής καί πού μπορεῖ νά παραπέμψει σέ δυτικοῦ τύπου ἑρμηνεῖες τῶν ἐνδοτριαδικῶν σχέσεων (ὄχι ὡς κοινωνία τῆς φύσεως [ὁμοούσιο], ἀλλά κοινωνία προσώπων ἐπί τῇ βάσει τῶν προσωπικῶν σχέσεων, ὅπου αὐτή ἡ περιχώρηση [δυτ. ἑρμην.: ὡς τρόπος ὕπαρξης καί σχέσης τῶν προσώπων] σέ συνδυασμό μέ τή μοναρχία τοῦ Πατρός [δυτ. ἑρμην.:ὁ Πατήρ ἡ ἀρχή τῆς θεότητος] ὁδηγεῖ κατ’ ἐπέκταση σέ σαβελλιανισμό, ἀλλά καί ὑποστήριξη πρωτείου μέσα στήν Ἐκκλησία), μιά καί ὁ ὅρος being ἀναφέρεται περισσότερο στό ὄν, στήν ὑπόσταση, σέ ἀντίθεση μέ τό οὐσ. essence, πού σημαίνει τήν οὐσία.  

Τό δεύτερο σημεῖο, πού ἐπέσυρε τήν προσοχή, εἶναι ἡ πρόταξη τοῦ ρήματος πιστεύω πρίν ἀπό τό ἄρθρο πού ἀφορᾶ στήν Ἐκκλησία, ὥστε νά συνταχθεῖ ὡς ἑξῆς: «We believe in one, holy...». Ἀντιθέτως, τό παραδεδομένο ἀπό τούς θείους Πατέρες Σύμβολο δέν προτάσσει τῆς Ἐκκλησίας τό ρῆμα «πιστεύω». Ἡ ἔρευνα [2] καταδεικνύει ὅτι τό ἄρθρο περί Ἐκκλησίας δηλώνει τό ποῦ δρᾶ καί ἐνεργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, δηλαδή μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἄλλωστε, δέν μπορεῖ νά χρησιμοποιηθεῖ τό ἴδιο ρῆμα «πιστεύω» γιά τήν Ἐκκλησία, πού δημιουργεῖται ἀπ’ ἀρχῆς κόσμου, καί γιά τόν ἄκτιστο Θεό.  

***

Δυστυχῶς, τά ἐκκλησιαστικά διαδραματιζόμενα γεγονότα δέν μᾶς ἐπιτρέπουν νά δοῦμε ἀθώα τά ὡς ἄνω. Οἱ προσπάθειες τοῦ διαχριστιανικοῦ συγκρητισμοῦ γιά ἄμβλυνση τῶν διαφορῶν μεταξύ τῶν χριστιανικῶν ὁμολογιῶν, προβάλλοντας δῆθεν τά κοινά στοιχεῖα καί παραβλέποντας τίς διαφορές, δέν μποροῦν νά ὁδηγήσουν οὔτε σέ λειτουργική, οὔτε σέ διοικητική ἑνότητα, ἅπαξ καί οἱ τελευταῖες ἑδράζονται ἐπί τῇ βάσει τῆς μιᾶς πίστεως, ἀποτελώντας ἔκφραση ἐκείνης. Μέ ἄλλα λόγια ἡ λειτουργική ἑνότητα πού ἐπιχειρεῖται (κοινό ποτήριο) προϋποθέτει τήν ἑνότητα ἐν τῇ Πίστει. 

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συμβουλεύει τούς Χριστιανούς νά ἐμμένουν στήν ἑνότητα τῆς Πίστεως, «ἐν ἑνὶ πνεύματι, μιᾷ ψυχῇ συναθλοῦντες τῇ Πίστει τοῦ Εὐαγγελίου», «ἵνα τὸ αὐτὸ φρονῆτε, τὴν αὐτὴν ἀγάπην ἔχοντες, σύμψυχοι, τὸ ἓν φρονοῦντες» (Φιλιπ. 1, 27. 2, 2-3). Καθότι στήν Ἐκκλησία εἶναι «εἷς Κύριος, μία Πίστις, ἓν Βάπτισμα, εἷς Θεὸς καὶ Πατὴρ πάντων, ὁ ἐπὶ πάντων καὶ διὰ πάντων καὶ ἐν πᾶσιν ἡμῖν», παραινεῖ νά εἶναι οἱ χριστιανοί «ἓν σῶμα καὶ ἓν πνεῦμα» (Ἐφεσ. 4, 4-6), χωρίς νά μετατίθενται ἀπό «τοῦ καλέσαντος αὐτοὺς ἐν χάριτι Χριστοῦ εἰς ἕτερον εὐαγγέλιον» (Γαλ. 1, 6).

Ἕνας ἀληθινός ἑορτασμός τῆς Α΄ Οἰκ. Συνόδου καί μία πραγματική τιμή πρός ἐκείνην θά προϋπέθετε τήν ἀκριβῆ τήρηση τῶν ὅσων ἐκείνη θέσπισε. Οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου προέβησαν σέ καταδίκη τῶν ἀρειανικῶν κακοδοξιῶν. Ἀληθής ἑορτασμός θά ἦταν ἡ καταδίκη τῶν συγχρόνων αἱρέσεων καί ἡ ἀποφυγή συμπροσευχῆς καί κοινωνίας μέ τούς αἱρετικούς. Ἀληθής ἑορτασμός θά ἦταν ἡ ἀπόρριψη τῆς ἐπαναφορᾶς καί ἐξάπλωσης στόν θεολογικό χῶρο τῶν ἀρειανικῶν κακοδοξιῶν πού ὑπεστήριζε ὁ ἤδη κεκοιμημένος Μητρ. Περγάμου Ἰωάννης Ζηζιούλας [3]. Ἀληθής ἑορτασμός θά ἦταν ἡ παραίτηση ἀπό τήν ἐπιδίωξη κοινοῦ ἑορτασμοῦ Πάσχα μέ τούς αἱρετικούς μέ κίνδυνο τή διάσπαση τῶν Ὀρθοδόξων καί ἡ ἐμμονή στά ὅσα οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου θέσπισαν, δηλαδή «τό μή μεταίρειν ὅρια αἰώνια, ἅ οἱ Πατέρες ἔθεντο». Ἀμήν. 

Προηγουμένως η ΕΟΔ έγραψε ότι ο Πάπας Λέων και Βαρθολομαίος διάβασαν μαζί το Σύμβολο χωρίς Filioque.

Читайте также