Η αγάπη δεν απαιτεί από εμάς άρνηση της πραγματικότητας της αμαρτίας
Δεν υπάρχει άνθρωπος χωρίς αμαρτία. Αλλά οι πτώσεις του πλησίον, όπως και οι δικές μας, μπορούν να βοηθήσουν στη σωτήρια συνειδητοποίηση της ακραίας αδυναμίας μας και της ανάγκης εμπιστοσύνης στον Θεό.
Η πτώση του διάσημου ιεροκήρυκα Ανδρέα Κονάνου, ο οποίος ανακοίνωσε ότι παραιτείται την ιεροσύνη, προκάλεσε θυελλώδης αντίδραση σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο. Κάποιος έσπευσε να παρατηρήσει ότι αυτό ακριβώς αυτό που περίμενε από τον «φιλελεύθερο», κατά την άποψή του, ποιμένα, κάποιος, αντίθετα, άρχισε να εκφράζει την απερίσκεπτη υποστήριξή του σε αυτόν, κατηγορώντας τους αντιπάλους για την έλλειψη αγάπης και κατανόησης. Πολλοί απλά θρηνούν, ειδικά εκείνοι για τους οποίους τα βιβλία του ήταν σημαντικά.
Τι μπορούμε να πούμε σε αυτήν την κατάσταση; Εν ολίγοις, η αγάπη δεν απαιτεί από εμάς να αρνηθούμε την πραγματικότητα της αμαρτίας. Ο πατέρας Ανδρέας αμάρτησε, θα ελπίζουμε για τη μετάνοιά του. Το να προσποιούμαστε ότι εδώ δεν υπάρχει αμαρτία σημαίνει να βλάπτουμε τόσο τον ίδιο όσο και τον εαυτό μας.
Η χριστιανική ζωή είναι δρόμος πνευματικής ανάπτυξης που συχνά είναι πολύ δύσκολος, άνισος και μπερδεμένος. Οι Χριστιανοί εκδηλώνουν ατέλεια και μπορούν να βιώνουν σοβαρές ηθικές πτώσεις. «Αν πούμε ότι δεν έχουμε αμαρτία, εξαπατούμε τον εαυτό μας και η αλήθεια δεν υπάρχει μέσα μας» (Α΄ Ιωάννη 1,8).
Οι πτώσεις του πλησίον μας, όπως και οι δικές μας, μπορούν να βοηθήσουν στη σωτήρια συνειδητοποίηση της ακραίας αδυναμίας μας και της ανάγκης εμπιστοσύνης στον Θεό.
Οι εκδηλώσεις της αμαρτίας και της αδυναμίας, από μόνες τους, δεν μας βγάζουν ακόμη έξω από τα όρια της διαθήκης με τον Θεό. Ο Θεός ήξερε από την αρχή με τον οποίο έχει να κάνει. Έχει αρκετή υπομονή.
Ο Χριστιανός δεν είναι σε καμία περίπτωση αμαρτωλός άνθρωπος. Θα βρούμε την αναμαρτησία μόνο στον ουρανό. Οι εκδηλώσεις της αμαρτίας και της αδυναμίας, από μόνες τους, δεν μας βγάζουν ακόμη έξω από τα όρια της διαθήκης με τον Θεό. Ο Θεός ήξερε από την αρχή με τον οποίο έχει να κάνει. Έχει αρκετή υπομονή.
Τι μας οδηγεί έξω από το φράχτη της Εκκλησίας; Απροθυμία να παραδεχτούμε τις ευθύνες μας και τις αποτυχίες μας. Αν παραδεχτούμε ότι έχουμε αποτύχει, ότι η ασθένεια και η διαφθορά της αμαρτίας είναι βαθιά ριζωμένες μέσα μας και συνεχίζει να επηρεάζει τις πράξεις μας, ο Θεός έχει πάντα συγχώρεση και βοήθεια για εμάς. «Αν ομολογούμε τις αμαρτίες μας, ο Θεός είναι πιστός και δίκαιος ώστε να συγχωρήσει σε μας τις αμαρτίες, και να μας καθαρίσει από κάθε αδικία» (Α΄ Ιωάννη 1,9). Άλλο πράγμα εάν αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε τις αμαρτίες μας ως αμαρτίες και αποτυχίες ως αποτυχίες. Όταν αναζητούμε όχι συγχώρεση για τις αμαρτίες μας, αλλά έγκριση.
Δυστυχώς, είναι συνηθισμένο πρόβλημα για τον πεσμένο άνθρωπο. Ο Θεός του προσφέρει συγχώρεση αμαρτιών. Όλων των αμαρτιών, οποιωνδήποτε αμαρτιών, ανεξάρτητα από το πόσο οδυνηρές, μακρές και ριζωμένες είναι. Όπως λέει ο Προφήτης, «ἰδοὺ γὰρ ἀπήλειψα ὡς νεφέλην τὰς ἀνομίας σου καὶ ὡς γνόφον τὰς ἁμαρτίας σου· ἐπιστράφηθι πρός με, καὶ λυτρώσομαί σε» (Ησαΐας 44:22). Αλλά ο άνθρωπος δεν δέχεται συγχώρεση. Απαιτεί την έγκριση. Δεν θέλει να παραδεχτεί ότι είναι λάθος μπροστά στον Θεό, απαιτεί από τον Θεό να παραδεχτεί ότι Αυτός ήταν λάθος μπροστά του.
Μπορεί ο Θεός να συγχωρήσει την εγκατάλειψη της ιερατικής διακονίας; Ναι. Όπως κι όλες εκείνες τις αμαρτίες που οδήγησαν σε μια τέτοια απόφαση. Αλλά για να γίνει αυτό, η αμαρτία πρέπει να ομολογηθεί, δηλαδή, πρέπει να αναγνωριστεί ως αμαρτία. Είναι πικρό και τρομερό να πέφτεις στην αμαρτία. Αλλά η πτώση στην αμαρτία δεν είναι το τέλος της χριστιανικής ζωής και ο Χριστός δεν κουράζεται να συγχωρεί όταν εξομολογούμε τις αμαρτίες μας ενώπιόν Του. Αλλά να επιμένουμε στο ότι αυτό δεν είναι καθόλου αμαρτία σημαίνει να φεύγουμε στο εξωτερικό σκοτάδι.
Μπορεί ο Θεός να συγχωρήσει την εγκατάλειψη της ιερατικής διακονίας; Ναι. Όπως κι όλες εκείνες τις αμαρτίες που οδήγησαν σε μια τέτοια απόφαση. Αλλά για να γίνει αυτό, η αμαρτία πρέπει να ομολογηθεί, δηλαδή, πρέπει να αναγνωριστεί ως αμαρτία.
Επομένως, δεν είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το γεγονός ότι ο διάσημος ιεροκήρυκας έπεσε, δεν υπάρχει τίποτα νέο ή ασυνήθιστο σ’ αυτό για τη χαλασμένη φύση μας. Το πρόβλημα είναι ότι η δική του φωνή και πολλές άλλες φωνές υποδηλώνουν ότι αυτό δεν είναι καθόλου πτώση, αλλά απλά ένα νέο στάδιο στη ζωή.
Ποιον άραγε πάνε να δουλέψουμε; Αυτό είναι ακριβώς η πτώση.
Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό στον κόσμο από την ιερατική διακονία. Ο ιερέας ενεργεί ως εκπρόσωπος του Χριστού, η εικόνα Του, ο Χριστός συγχωρεί τις αμαρτίες με τα χείλη του και προσφέρει το Σώμα και το Αίμα Του με τα χέρια του. Ο ιερέας καλείται να είναι «τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ, ἐν ἀναστροφῇ, ἐν ἀγάπῃ, ἐν πνεύματι, ἐν πίστει, ἐν ἁγνείᾳ» (Α Τιμ. 4,12), ακολουθεί τον Ιησού, ο οποίος μιλάει για τον εαυτό του: «ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός. ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων· ὁ μισθωτὸς δὲ καὶ οὐκ ὢν ποιμήν, οὗ οὐκ εἰσὶ τὰ πρόβατα ἴδια, θεωρεῖ τὸν λύκον ἐρχόμενον καὶ ἀφίησι τὰ πρόβατα καὶ φεύγει· καὶ ὁ λύκος ἁρπάζει αὐτὰ καὶ σκορπίζει τὰ πρόβατα. ὁ δἑ μισθωτὸς φεύγει, ὅτι μισθωτός ἐστι καὶ οὐ μέλει αὐτῷ περὶ τῶν προβάτων» (Ιω. 10,11-13)
Μάρτυρες, αρχαίοι και νέοι, πήγαιναν σε οδυνηρά βάσανα και σκληρό θάνατο, μόνο και μόνο για να μην εγκαταλείψουν τη διακονία τους. Στο λειτουργικό ημερολόγιο της Εκκλησίας θυμόμαστε ανθρώπους που έλαβαν ιεροσύνη το 1930, όταν αυτό σήμαινε σχεδόν σίγουρο θάνατο (στη Σοβιετική Ένωση εννοεί). Και πολλοί από αυτούς τους ιερείς όντως σκοτώθηκαν ή πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Ελληνική Εκκλησία έχει επίσης τη δική της ιστορία μαρτύρων, οι άνθρωποι γνώριζαν ότι, όταν γινόμενοι ιερείς, ήταν έτοιμοι να πεθάνουν.
Δεν είναι εύκολο να είσαι ιερέας. Αλλά ο διάσημος ιερέας, ο οποίος, ακόμη και χωρίς να βασανίζεται από φτώχεια ή υπερβολική εργασία, εγκαταλείπει τη διακονία του, αποδυναμώνει τα χέρια των αδελφών του.
Το να αφήσεις τη διακονία σου, και σαφώς όχι υπό την επήρεια κάποιας θανάσιμης απειλής, είναι μεγάλη αμαρτία. Το ποίμνιο του π. Ανδρέα δεν περιοριζόταν στους άμεσους ενορίτες του στην Ελλάδα, είχε επιρροή σε πολλούς ανθρώπους σε ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο. Αλλά αποφάσισε να προκαλέσει πληγές στα πρόβατα που κλήθηκε να ποιμάνει.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μπορεί να συγχωρεθεί, αλλά για να γίνει αυτό, η αμαρτία πρέπει να εξομολογηθεί ως αμαρτία.
Το να είσαι ιερέας δεν είναι εύκολο. Ειδικά όταν η Εκκλησία αντιμετωπίζει εχθρική πίεση. Αλλά ακόμη και όταν κανείς δεν διώκει την Εκκλησία, η ποιμαντική διακονία απαιτεί μεγάλη θυσία. Και ο διάσημος ιερέας, ο οποίος, ακόμη και χωρίς να βασανίζεται από φτώχεια ή υπερβολική εργασία, εγκαταλείπει τη διακονία του, αποδυναμώνει τα χέρια των αδελφών του.
Άλλο πράγμα να δείχνεις κατανόηση και συμπόνια για τον αμαρτωλό, να θυμόμαστε ότι είμαστε όλοι αδύναμοι και κοντά στην πτώση• κι άλλο είναι να εγκρίνεις την αμαρτία. Το να εγκρίνεις την αμαρτία είναι ακόμη χειρότερο από το να την διαπράττεις. Όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος για τους ειδωλολάτρες, «οὐ μόνον αὐτὰ ποιοῦσιν, ἀλλὰ καὶ συνευδοκοῦσι τοῖς πράσσουσι» (Ρωμ. 1,32). Με την πρώτη ματιά, αυτό μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά έτσι είναι, ο άνθρωπος μπορεί να αμαρτήσει υπό την πίεση ορισμένων δύσκολων περιστάσεων. Όταν ο άλλος άνθρωπος, κοιτάζοντας από μακριά, δικαιολογεί την πράξη του, δεν έχει τέτοιες ελαφρυντικές περιστάσεις, παίρνει ελεύθερα και καθόλου εξ αναγκασμού την πλευρά της αμαρτίας.
Επομένως, είναι ιδιαίτερα απαίσιο όταν οι άνθρωποι γράφουν ότι η πράξη του πατέρα Ανδρέα είναι «ειλικρινής».
Η κοσμική έννοια του «να είσαι ειλικρινής» ή «να είσαι πιστός στον εαυτό σου» είναι όταν πιστεύεται ότι είναι «ειλικρινές», για παράδειγμα, να αφήσεις τη σύζυγο που την έχεις βαρεθεί αντί να διατηρήσεις το γάμο, είναι απλώς διαβολικό ψέμα και ψέμα σε διάφορα επίπεδα.
Όταν ακούμε για το να είμαστε «πιστοί στον εαυτό μας», τις περισσότερες φορές πρόκειται για την «πιστότητα» στο χειρότερο σε εμάς.
Σε ποιον εαυτό μας υποτίθεται να είμαστε πιστοί; Διαφορετικές φιλοδοξίες μάχονται μέσα μας. Ένας μεθυσμένος, στην καρδιά του, θα ήθελε μια νηφάλια, ειλικρινή, αξιοπρεπή ζωή, αλλά έχει επίσης βασανιστική παρόρμηση να μεθύσει, γεγονός που τον κάνει να ζητιανεύει ψιλά στο μαγαζί. Ένας μοιχός στην καρδιά του θα ήθελε, όπως όλοι οι άνθρωποι, αληθινή και αφοσιωμένη αγάπη. Αλλά η επιθυμία να λάβει έστω κάποια παρηγοριά αυτή τη στιγμή είναι πιο ισχυρή. Ένας άνθρωπος που έχει ήδη αποκτήσει πίστη έχει τα ίδια προβλήματα: η επιθυμία να ευχαριστήσει τον Θεό και να μεγαλώσει σε αγιότητα αγωνίζεται με ολόκληρο το σύμπλεγμα των μικροθελημάτων, προσβολών και φόβων που ζουν στην πεσμένη φύση μας. Όταν ακούμε για το να είμαστε «πιστοί στον εαυτό μας», τις περισσότερες φορές πρόκειται για την «πιστότητα» στο χειρότερο σε εμάς.
Καθώς και η ειλικρίνεια είναι, εξ ορισμού, η ικανότητά μας να ανταποκρινόμαστε στην εμπιστοσύνη των άλλων. Δεν υπάρχει τίποτα «ειλικρινές» σε προδοσία μιας τέτοιας εμπιστοσύνης.
Επομένως, δεν πρέπει ποτέ να αρνηθούμε ότι η αμαρτία είναι αμαρτία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε τα λόγια του Αποστόλου: «Ἀδελφοί, ἐὰν καὶ προληφθῇ ἄνθρωπος ἔν τινι παραπτώματι, ὑμεῖς οἱ πνευματικοὶ καταρτίζετε τὸν τοιοῦτον ἐν πνεύματι πρᾳότητος σκοπῶν σεαυτόν, μὴ καὶ σὺ πειρασθῇς» (Γαλ. 6,1).
Η πίκρα και ο θυμός που προκαλούνται από την πτώση του συναδέλφου μπορεί να είναι απολύτως κατανοητά, αλλά δεν πρέπει να πέφτουμε σ’ αυτά. Δεν χρειάζεται να αγανακτούμε σε άτομα που αντέδρασαν σε αυτές τις συγκλονιστικές ειδήσεις με διαφορετικό τρόπο από ό, τι πιστεύουμε ότι είναι σωστό. Όλοι εμείς με διαφορετικό τρόπο βιώνουμε αυτό το πλήγμα.
Ας προσευχηθούμε για τη μετάνοια όλων των πεσόντων και ας παραμείνουμε σταθεροί στην αλήθεια που δεν αλλάζει ή δεν ταλαντεύεται από την απιστία ορισμένων από εμάς.
