Εσθονία: Έγκριση από τη Συνταγματική Επιτροπή για τον νόμο περί Εκκλησιών

Μετά από έκτακτη συνεδρίαση η Συνταγματική Επιτροπή του Κοινοβουλίου της Εσθονίας αποφάσισε τη Δευτέρα 4 Αυγούστου 2025, να υποστηρίξει την προώθηση του Νόμου «Περί Εκκλησιών και ενοριών», ο οποίος στοχεύει να διασφαλίσει ότι οι θρησκευτικές δομές που λειτουργούν στη χώρα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για υποκίνηση μίσους ή βίας εναντίον άλλης χώρας, εθνικότητας, θρησκείας, παραδόσεων ή αξιών.

Αυτό αφορά άμεσα και την Ορθόδοξη Εκκλησία της Εσθονίας υπό τον Μητροπολίτη Τάλλιν και πάσης Εσθονίας κ. Ευγένιο, καθώς υποχρεώνεται να διακόψει τους δεσμούς της με το Πατριαρχείο Μόσχας.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Εσθονίας, το νομοσχέδιο παραπέμπεται στον Πρόεδρο της χώρας για τελική επικύρωση και δημοσίευση. Υπενθυμίζεται ότι το Κοινοβούλιο της Εσθονίας ενέκρινε για πρώτη φορά τις τροπολογίες στις 9 Απριλίου 2025. Ωστόσο στις αρχές Ιουλίου ο Πρόεδρος της Εσθονίας Άλαρ Καρίς αρνήθηκε για δεύτερη φορά να υπογράψει τις τροπολογίες στον Νόμο υποστηρίζοντας ότι έχουν έλλειψη νομικής σαφήνειας και ότι είναι αντίθετες με το Σύνταγμα της χώρας.

Η τελική απόφαση για την επιστροφή του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου θα ληφθεί από τη κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων, η οποία αναμένεται να εξετάσει το θέμα τον Σεπτέμβριο.

Σε αυτή την περίπτωση και εάν το Κοινοβούλιο επιμείνει στην αρχική μορφή του νομοσχεδίου, θεωρείται πολύ πιθανό ο Πρόεδρος της Εσθονίας Άλαρ Καρίς να προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο, ζητώντας έλεγχο συνταγματικότητας.

Η Αναστάσια Κοβαλένκο-Κόλβαρτ (από το Κεντρώο Κόμμα), μέλος της Συνταγματικής Επιτροπής, ψήφισε κατά της προώθησης ενός αμετάβλητου νομοσχεδίου, ενώ ο Αντς Φροσχ (από το Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα) απείχε.
Η κ. Κοβαλένκο-Κόλβαρτ τόνισε ότι η ψήφιση ενός νομοσχεδίου που έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα δημιουργεί ένα πρόσθετο βάρος για το Ανώτατο Δικαστήριο.
«Το Κεντρώο Κόμμα και εγώ προσωπικά ψηφίσαμε κατά της απόφασης να προωθηθεί αμετάβλητος αυτός ο νόμος. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα – το Riigikogu (σ.σ. το Κοινοβούλιο της Εσθονίας) θέλει εν γνώσει του να ψηφίσει ένα νομοσχέδιο που έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα, γνωρίζοντας ότι ο Πρόεδρος πιθανότατα θα προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο», δήλωσε.

Επίσης η κ. Κοβαλένκο-Κόλβαρτ αναφέρθηκε στις επισημάνσεις του Προέδρου Άλαρ Κάρις ο οποίος σημείωσε ότι ο Νόμος θα μπορούσε να επηρεάσει και άλλoυς φορείς εκτός από τις Εκκλησίες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών κομμάτων. Η κ. Κοβαλένκο-Κόλβαρτ πρόσθεσε ότι το κόμμα της έχει υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις τροποποίησης του νομοσχεδίου.

«Για παράδειγμα, μια πρόταση τροποποίησης αφορούσε το γεγονός ότι μια τοπική Εκκλησία δεν πρέπει να ακολουθεί εντολές ή οδηγίες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για την ασφάλεια του εσθονικού κράτους και τη δημόσια τάξη. Τέτοιες οδηγίες δεν θα είχαν νομική βάση και δεν θα έπρεπε να ακολουθούνται νόμιμα», δήλωσε η βουλευτής και σημείωσε ότι οι υφιστάμενοι νόμοι ισχύουν ήδη σε περιπτώσεις όπως η προδοσία ή η υποκίνηση σε πολεμικό μίσος.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Άντο Κίβιμπεργκ (από το πατριωτικό και φιλελεύθερο κόμμα “Eesti 200”) επισήμανε ότι κατά την άποψη της Επιτροπής, ο νόμος είναι αρκετά σαφής.
«Ο στόχος αυτού του νομοσχεδίου ήταν αρκετά σαφής και αδιαμφισβήτητος εξαρχής. Λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο και την τοποθεσία της Εσθονίας, καθώς και τις μορφές επιρροής που έχουμε δεχθεί τα τελευταία χρόνια, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Πρέπει να θέσουμε πολύ σαφείς κανόνες για όλους τις δραστηριότητες επιρροής, ανεξάρτητα από την μορφή στην οποία εμπίπτουν», δήλωσε.

«Σε αυτήν την περίπτωση, οι ανησυχίες μας για την ασφάλεια υπερτερούν κατά πολύ του δικαιώματος των ανθρώπων να κάνουν ότι θέλουν υπό το πρόσχημα της θρησκευτικής ελευθερίας, συμπεριλαμβανομένων των κακόβουλων ενεργειών», πρόσθεσε.

Ενώ ο Πρόεδρος Άλαρ Κάρις έχει δηλώσει ότι στην τρέχουσα μορφή του ο Νόμος είναι πολύ ασαφής και επηρεάζει το έργο των Εκκλησιών, όχι μόνο τους δεσμούς τους με ξένες χώρες, η πλειοψηφία της Επιτροπής δεν συμφωνεί με αυτή τη γραμμή, σημείωσε ο κ. Κίβιμπεργκ.

«Όσον αφορά την άκρως ευρεία ερμηνεία, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτοί οι περιορισμοί είναι αρκετά σαφείς και κατανοητοί», συνέχισε και πρόσθεσε:

«Επιτρέψτε μου να δώσω ένα παράδειγμα. Δεν θα θέλαμε, για παράδειγμα, μια ακραία θρησκευτική ομάδα που δραστηριοποιείται στην Εσθονία και λαμβάνει εντολές από τον πνευματικό της ηγέτη κάπου μακριά, να αρχίσει να λιθοβολεί μέχρι θανάτου μοιχούς ή να κάνει κάτι παρόμοιο».

«Εάν βασιστούμε στις σχετικές αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, για παράδειγμα σε θέματα προδοσίας, τότε αυτές έχουν αρκετά ευρεία έννοια», πρόσθεσε μεταξύ άλλων.

Ο Μάντις Τίμπσον, Πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών Υποθέσεων και μέλος του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος ανέφερε ότι η Επιτροπή θα αρχίσει να συζητά το νομοσχέδιο τον Σεπτέμβριο, μόλις το Κοινοβούλιο συνεδριάσει ξανά μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα προωθηθεί στην Ολομέλεια χωρίς αλλαγές.
Ο κ. Τίμπσον επισήμανε ότι κατά την άποψή του είναι δύσκολο να αλλάξει το νομοσχέδιο με οποιονδήποτε τρόπο και πρόσθεσε ότι η Επιτροπή ενδέχεται να υποστηρίξει επίσης τη μη τροποποίηση του νομοσχεδίου.