Πώς Βιώνει ένα παιδί τον χωρισμό των γονιών. Αληθινές μαρτυρίες & Εκκλησιαστική προσέγγιση

Ο χωρισμός των γονιών δεν είναι ποτέ μια απλή υπόθεση, ούτε μια «διοικητική πράξη» που αφορά μόνο ενήλικες.

Η Εκκλησία ανέκαθεν στάθηκε απέναντι σε αυτή τη δοκιμασία με πόνο, όχι για να επιβάλει ενοχή, αλλά γιατί ξέρει πως εκείνος που πληγώνεται περισσότερο, εκείνος που κουβαλάει μέσα στη σιωπή του τον σεισμό, που κανείς άλλος δεν βλέπει, είναι το παιδί. Τα παιδιά, όσο και αν νομίζουμε πως δεν καταλαβαίνουν, αντιλαμβάνονται τα πάντα. Απλώς δεν έχουν τις λέξεις να τα πουν. Όλη τους η γλώσσα είναι το βλέμμα, το σώμα, η συμπεριφορά. Και μέσα από αυτά, φανερώνεται μια αλήθεια που πολλές φορές οι μεγάλοι δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν, ένα παιδί δεν βιώνει ποτέ έναν χωρισμό σαν μια ουδέτερη αλλαγή, αλλά σαν ένα είδος εσωτερικής κατάρρευσης. ΔΙΑΖΥΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ

Οι αληθινές μαρτυρίες παιδιών που μεγάλωσαν μέσα σε χωρισμένα σπίτια, δείχνουν ξεκάθαρα πως το τραύμα δεν είναι μόνο το γεγονός του χωρισμού, αλλά ο τρόπος που αυτός έγινε.

Ένα κορίτσι 14 ετών δήλωσε κάποτε σε σύμβουλο, «Δεν με πόνεσε που χώρισαν. Με πόνεσε που πριν χωρίσουν, πολεμούσαν. Ένιωθα ότι βρίσκομαι στη μέση μιας μάχης που δεν φταίω και πρέπει να επιλέξω στρατόπεδο.» Ένα άλλο αγόρι, σήμερα ενήλικας, θυμάται, «Δεν είχα πρόβλημα με το ότι έμενα πότε στη μαμά και πότε στον μπαμπά. Το πρόβλημα ήταν ότι ο καθένας περίμενε από μένα να τον επιβεβαιώσω πως είχε δίκιο.» Αυτές οι μαρτυρίες δεν είναι μεμονωμένες, είναι η πραγματικότητα χιλιάδων παιδιών που βρέθηκαν, χωρίς να το ζητήσουν, μέσα σε έναν πόλεμο όπου οι βόμβες πέφτουν αθόρυβα, αλλά αφήνουν βαθιά σημάδια.

Η Εκκλησία συχνά κατηγορείται ότι «δεν θέλει τους χωρισμούς». Στην πραγματικότητα, η Εκκλησία δεν απορρίπτει ποτέ τον άνθρωπο που υποφέρει, αυτό που απορρίπτει είναι η δυστυχία που σκεπάζει το σπίτι για χρόνια πριν από έναν χωρισμό.

Γιατί όταν ένας γάμος καταλήγει σε τοξικότητα, ο χωρισμός δεν είναι η μεγαλύτερη τραγωδία. Το παιδί αντιλαμβάνεται τη διάλυση πολύ νωρίτερα από την επίσημη ανακοίνωση. Νιώθει την ένταση στη φωνή, την απόσταση στο βλέμμα, την ψυχρότητα στο τραπέζι. Νιώθει ότι κάτι πηγαίνει στραβά αλλά δεν μπορεί να το ονομάσει και αυτό το αόρατο βάρος είναι πιο επώδυνο από την ίδια την απόφαση του χωρισμού.

Μια άλλη μαρτυρία, ενός παιδιού 11 ετών για διαζύγιο...«Κάθε βράδυ πριν χωρίσουν, ξυπνούσα γιατί φοβόμουν ότι θα αρχίσουν να φωνάζουν. Μετά τον χωρισμό, κοιμόμουν καλύτερα.» Αυτή η φράση δείχνει ότι δεν γεννά το τραύμα ο χωρισμός καθεαυτός, αλλά η σύγκρουση, η αβεβαιότητα, η απειλή ότι «κάτι θα γίνει». Εκεί βρίσκεται η μέγιστη ευθύνη των γονιών, στο τι κρεμάνε πάνω στους ώμους ενός παιδιού χωρίς να συνειδητοποιούν το βάρος.

Η Εκκλησία μιλά συχνά για τη «συμφιλιωμένη συνύπαρξη» μετά τον χωρισμό. Δεν ζητά από το ζευγάρι να αγαπηθεί ξανά, ούτε να παριστάνει ότι όλα είναι εντάξει, αλλά να μην αφήνει την πίκρα να γίνει δηλητήριο που ποτίζει το παιδί.

Το παιδί έχει ανάγκη από ένα πράγμα πάνω από όλα, σταθερότητα. Χρειάζεται να ξέρει ότι, παρόλο που οι γονείς δεν είναι πια μαζί, εξακολουθούν να είναι για εκείνο πυλώνες ασφάλειας. Όχι δύο στρατηγοί σε εμπόλεμη κατάσταση. Όχι δύο φωνές που συγκρούονται για το ποιος «είχε δίκιο». Οι πατέρες της Εκκλησίας μιλούν για την ειρήνη ως δώρο του Αγίου Πνεύματος, και αυτή η ειρήνη δεν είναι θεωρητική, είναι ο τρόπος που ένας γονιός μιλάει για τον άλλον μπροστά στο παιδί. Είναι η επιλογή να κρύψει την οργή του, να συγκρατήσει τον εγωισμό του, να μην μετατρέψει τον εαυτό του σε κέντρο, αλλά το παιδί σε προτεραιότητα.

Η ψυχολογία συμφωνεί με αυτή τη γραμμή, τα παιδιά που βιώνουν έναν ήρεμο, συνεργατικό χωρισμό, χωρίς συκοφαντίες, χωρίς πιέσεις, χωρίς εκβιασμούς, έχουν πολύ μικρότερο ψυχολογικό κόστος από τα παιδιά που ζουν σε σπίτια με συνεχή ένταση. Το παιδί δεν καταστρέφεται από δύο σπίτια. Καταστρέφεται από δύο κόσμους που πολεμούν μεταξύ τους και του ζητούν να διαλέξει πλευρά.

Μια 22χρονη σήμερα, που έζησε τον χωρισμό των γονιών της όταν ήταν 7, αφηγείται..... «Το χειρότερο δεν ήταν ότι έβλεπα τη μαμά το Σαββατοκύριακο και τον μπαμπά τις καθημερινές. Το χειρότερο ήταν ότι όταν ήμουν με τον έναν, μιλούσε για τον άλλον σαν να ήταν εχθρός. Αυτό με έκανε να νιώθω ότι κάτι από μένα ήταν λάθος.» Η Εκκλησία το λέει εδώ και αιώνες, το παιδί ταυτίζεται με τους γονείς του, όταν ο ένας καταστρέφει την εικόνα του άλλου, καταστρέφει την εικόνα του παιδιού για τον ίδιο του τον εαυτό.

Σήμερα, ευτυχώς, υπάρχουν δομές που βοηθούν τα παιδιά και τους γονείς να διαχειριστούν τον χωρισμό με υγιή τρόπο, κοινωνικοί λειτουργοί, συμβουλευτικά κέντρα οικογένειας, παιδοψυχολόγοι, δημοτικές υπηρεσίες στήριξης, αλλά και Εκκλησιαστικές δομές, όπως οι συμβουλευτικοί σταθμοί της κάθε Μητρόπολης, οι οποίοι αναλαμβάνουν να βοηθήσουν όχι μόνο στο πρακτικό μέρος, αλλά και στο συναισθηματικό, πνευματικό και οικογενειακό. Σε αυτά τα κέντρα γίνονται συνεδρίες γονεϊκής καθοδήγησης, ατομικής υποστήριξης παιδιών και ομάδες συμβουλευτικής για χωρισμένους γονείς, ώστε να μειωθεί η ένταση και να αποφευχθεί ο ανταγωνισμός.

Οι μαρτυρίες των παιδιών, δείχνουν επίσης ότι τα παιδιά χρειάζονται αλήθεια. Όχι περισσότερη από όση αντέχουν, αλλά όχι και ψέματα. Όταν ένα παιδί δεν ξέρει τι συμβαίνει, φτιάχνει δικά του σενάρια, συνήθως χειρότερα από την πραγματικότητα. Η Εκκλησία μας διδάσκει ότι η αλήθεια έχει θεραπευτική δύναμη, ακόμα και όταν πονά, δίνει σταθερότητα, γιατί το παιδί μπορεί να καταλάβει πως οι μεγάλοι λύνουν τις σχέσεις τους με τρόπους που εκείνο δεν προκαλεί. Δεν φταίει. Δεν ευθύνεται και κυρίως, δεν είναι εκείνο, ο λόγος της σύγκρουσης.

Ένα παιδί 9 ετών είπε κάποτε σε ιερέα..... «Νόμιζα ότι χωρίζουν επειδή δεν έτρωγα όλο το φαγητό μου και τους στενοχωρούσα.» Αυτό είναι το αποτέλεσμα της σιωπής που γεμίζει με φόβο. Το παιδί πρέπει να ξέρει ξεκάθαρα πως ο χωρισμός είναι απόφαση των ενηλίκων, όχι συνέπεια της δικής του ύπαρξης.

Η Εκκλησία δίνει ιδιαίτερη σημασία στη σχέση του παιδιού με τον πατέρα και τη μητέρα. Δεν ευνοεί κανέναν από τους δύο, θεωρεί Ιερή και αναγκαία την παρουσία και των δύο, γιατί κάθε γονιός προσφέρει κάτι μοναδικό και ανεπανάληπτο. Γι’ αυτό και οι Ιερείς που ασχολούνται με οικογενειακά θέματα επιμένουν ότι το παιδί πρέπει να έχει ελεύθερη πρόσβαση και στους δύο γονείς, χωρίς εμπόδια, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς ψυχολογικά παιχνίδια. Η τοποθέτηση του παιδιού ως «όπλο» σε έναν χωρισμό θεωρείται από την Εκκλησία μια από τις πιο σοβαρές μορφές πνευματικής βλάβης. Το παιδί δεν ανήκει σε κανέναν. Δεν είναι τρόπαιο. Είναι άνθρωπος με ανάγκες που ξεπερνούν τις πληγές των μεγάλων.

Η αλήθεια είναι ότι ο χωρισμός, όσο κι αν είναι δύσκολος, μπορεί να γίνει ομαλά. Υπάρχουν παιδιά που έχουν πει πως μετά τον χωρισμό ένιωσαν ανακούφιση, γαλήνη, και μια πιο υγιή καθημερινότητα. Το κλειδί, όπως αποδεικνύουν οι μαρτυρίες, είναι η στάση των γονιών. Αν εκείνοι λειτουργήσουν με ωριμότητα και σεβασμό, το παιδί όχι μόνο δεν καταστρέφεται, αλλά μαθαίνει ότι οι σχέσεις μπορεί να αλλάζουν χωρίς να μετατραπούν σε πόλεμο. Μαθαίνει ότι οι μεγάλοι μπορούν να λύνουν τις διαφορές τους χωρίς να αφήνουν συντρίμμια πίσω. Μαθαίνει την έννοια της συνύπαρξης και της αγάπης που συνεχίζει να υπάρχει με άλλο τρόπο.

Η Εκκλησία δεν ζητά από τους ανθρώπους να μένουν σε αρρωστημένες σχέσεις. Ζητά, όμως, όταν διαλυθεί ένας γάμος, να μην διαλυθεί και το παιδί. Να υπάρχει ευθύνη, προσευχή, ψυχραιμία, μετάνοια, και πάνω από όλα η αίσθηση ότι το παιδί είναι «εικόνα Θεού», ένας άνθρωπος που αξίζει φροντίδα, σεβασμό και ειρήνη. Οι ιερείς που εξομολογούν γονείς συχνά λένε: «Δεν είναι αμαρτία ο χωρισμός. Αμαρτία είναι το μίσος.» Γιατί από το μίσος γεννιέται το τραύμα, και το τραύμα το κουβαλάει το παιδί για χρόνια, ακόμα και όταν γίνει ενήλικας.

Οι δομές που υπάρχουν σήμερα βοηθούν σημαντικά. Σε πολλές πόλεις υπάρχουν κέντρα οικογενειακής στήριξης, ψυχολογική υποστήριξη παιδιών, διαμεσολάβηση για διαζύγια, συμβουλευτικοί σταθμοί της Εκκλησίας, κοινωνικοί λειτουργοί, ακόμα και προγράμματα στα σχολεία που εντοπίζουν παιδιά σε δύσκολη οικογενειακή κατάσταση. Η εποχή που το παιδί μεγάλωνε μέσα στη σιωπή και κανείς δεν ήξερε τι περνάει έχει περάσει. Πλέον η κοινωνία αναγνωρίζει ότι η ψυχή του παιδιού έχει ανάγκη προστασίας εξίσου με το σώμα του. Και αυτό είναι σπουδαίο βήμα.

Τελικά, ο χωρισμός των γονιών δεν είναι μια καταστροφή από μόνος του. Είναι μια δοκιμασία. Η Εκκλησία βλέπει σε αυτή τη δοκιμασία όχι μια τελική αποτυχία, αλλά μια ευκαιρία για τους γονείς να δείξουν πραγματική αγάπη, όχι εκείνη που υπόσχεται παντοτινότητα, αλλά εκείνη που θυσιάζει τον εγωισμό για χάρη του παιδιού. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με δύο γονείς που δεν είναι πια μαζί, αλλά λειτουργούν με ειρήνη, αξιοπρέπεια και σεβασμό, συχνά μεγαλώνουν πιο ώριμα, πιο τρυφερά και πιο συνειδητοποιημένα από παιδιά που ζουν σε σπίτια γεμάτα φωνές και πίκρα.

Η Εκκλησία, οι ψυχολόγοι, οι κοινωνικές δομές, όλοι συμφωνούν στο εξής, το παιδί χρειάζεται αγάπη, σταθερότητα και ασφάλεια. Αν αυτά υπάρχουν, ο χωρισμός μπορεί να γίνει ένα δύσκολο αλλά προσπελάσιμο μονοπάτι. Αν λείπουν, τότε ο χωρισμός γίνεται πληγή. Η ευθύνη ανήκει στους ενήλικες. Το παιδί απλώς προσπαθεί να επιβιώσει μέσα σε έναν κόσμο που δεν διάλεξε.

Читайте также