Η δύναμη της συνήθειας ἕξις δευτέρα φύσις

Γιατί δεν κουνιόμαστε από τον καναπέ μας; Φώτο. andro.gr

Ο Olivier Clerc συγγραφέας και φιλόσοφος γεννημένος στη Γενεύη το 1961, εντρύφησε στη φιλοσοφία, στις πολλαπλές ικανότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου και στην συνείδηση. Στο βιβλίο του La grenouille qui ne savait pas qu’elle était cuite… et autres leçons de vie, ο βάτραχος που δεν ήξερε ότι τον έβραζαν… και άλλα μαθήματα ζωής, JC Lattes, 2005, μεταφρασμένο σε εννιά γλώσσες παρουσιάζει διάφορες διδακτικές μεταφορές και αλληγορίες. 

Τι είναι η αλληγορία;

Η Αλληγορία είναι ένα σχήμα του λόγου, στο οποίο χρησιμοποιείται μία ιστορία με σκοπό τη διδασκαλία ή την ερμηνεία μιας ιδέας ή μιας αρχής. Μια αλληγορία περιλαμβάνει χαρακτήρες και δράσεις που αντιπροσωπεύουν μια αφηρημένη ιδέα ή ένα γεγονός.

Η Αλληγορία του Clerc είναι η εξής: ένα βατραχάκι μπήκε αμέριμνο σε μία κατσαρόλα με δροσερό νερό. Άρχισε να κολυμπά χαρούμενο και αμέριμνο. Όμως σε λίγο, άναψε μια χαμηλή φωτιά κάτω από την κατσαρόλα. Η θερμοκρασία του νερού ανέβαινε αργά, αλλά σταθερά 25…26…27....28…35 βαθμοί. Το βατραχάκι άρχισε να νιώθει μία μικρή διαφορά, αλλά αισθανόταν ακόμη σχετικά άνετα. Στους 40 βαθμούς, αισθάνθηκε μία μικρή δυσφορία, αλλά τίποτε το ανησυχητικό δεν περνούσε από το μυαλό του. Εξάλλου, η κούραση από όλη την ημέρα δεν του άφηνε περιθώρια σκέψης. Στους 50 βαθμούς η κατάσταση έγινε αφόρητη· μετά από λίγο η υψηλή θερμοκρασία έκανε το βατραχάκι να χάσει τις αισθήσεις του στην κατσαρόλα που πλέον έβραζε κανονικά!

Εάν ο βάτραχος έπεφτε στο νερό όταν η θερμοκρασία ήταν στους 50 βαθμούς, μ’ ένα γερό σαλτάρισμα θα βρισκόταν εύκολα και άμεσα έξω από την κατσαρόλα και θα σωζόταν.

Τι θέλει να μας εξηγήσει η αλληγορία;

Η ιστορία αυτή αποδεικνύει ότι, όταν μία αλλαγή γίνεται με τρόπο αργό, διαφεύγει από την προσοχή μας και στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν προκαλεί καμιά αντίδραση, αντίσταση ή την παραμικρή διαμαρτυρία.

Κάτι παρόμοιο φαίνεται να συμβαίνει και στην σύγχρονη κοινωνία με όσα αρνητικά, δεινά, ανεπάρκειες και απαξίες επικρατούν αργά και σταδιακά. Γίνονται όλα σιγά- σιγά και σταδιακά για να τα συνηθίζουμε. Ο Olivier Clerc με αυτή την μικρή αφήγηση - πείραμα, μέσω της αλληγορίας, τονίζει τα καταστροφικά αποτελέσματα των ανεπαίσθητων καθημερινών αρνητικών αλλαγών, που επηρεάζουν δυσμενώς την υγεία μας, τις μεταξύ μας σχέσεις, την κοινωνική πρόοδο και το κοινωνικό περιβάλλον.

Λίγο- λίγο και το κακό δεν αργεί να έρθει... Το πως και γιατί φτάνει κάποιος στο σημείο να χάνει τα πάντα και παρ' όλα αυτά να μην κουνιέται καν από την θέση του, τον καναπέ του, είναι άξιο μελέτης και προβληματισμού. Απλώς, δεν καταλαβαίνει τι του έχουν κάνει και προσπαθεί να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα; Όμως αν αυτή η πραγματικότητα δεν τον εκφράζει, τότε προλαβαίνει σαν βατραχάκι να σαλτάρει έξω από την δυσάρεστη κατάσταση, απορρίπτοντάς την.

Το απότομο, οδυνηρό κάψιμο από το νερό θα ήταν η σωτηρία του βατράχου, γιατί θα ενεργοποιούσε αυτόματα τα αντανακλαστικά της επιβίωσης. Σε νερό όμως με κανονική θερμοκρασία, στο οποίο δυναμώνει η ένταση της φωτιάς αργά και σταδιακά, ο άμοιρος βάτραχος χαλαρώνει, χουχουλιάζει, απολαμβάνει το μπάνιο του, μέχρι να γίνει κυριολεκτικά βραστός, διατηρώντας ωστόσο ένα στωικό χαμόγελο στο πρόσωπό του, νομίζοντας αρχικά ότι έχει το προνόμιο να ζεσταίνεται, ενώ άλλοι γύρω του κρυώνουν!

Στο όνομα της δήθεν προοδευτικότητας, του μοντερνισμού και του άνομου κέρδους, γίνονται συχνά αυθαιρεσίες κατά της προσωπικής μας ελευθερίας, με την δικαιολογία «τι σε πειράζει αφού δεν έχεις κάτι να κρύψεις;». Έτσι, συνηθίζουμε να μας παρακολουθούν…, παραχωρούμε εύκολα πρόσβαση στα προσωπικά μας δεδομένα, στις φωτογραφίες του κινητού μας τηλεφώνου προκειμένου να ενεργοποιηθούν οι ψηφιακές εφαρμογές του! Σαν άλλο απερίσκεπτο βατραχάκι, δεχόμαστε την σταδιακή αύξηση της εξωτερικής θερμοκρασίας. Δεν λέμε εύκολα όχι σε ό,τι θωπεύει τον εγωισμό μας.

Συνηθίζουμε να αδικούμε ή να δεχόμαστε την αδικία, ειδικά όταν δεν μας θίγει προσωπικά.

Συνηθίζουμε να παρακάμπτουμε το γραπτό δίκαιο, να αγνοούμε επιδεικτικά τους πνευματικούς νόμους.

Συνηθίζουμε το πρωί της Κυριακής να κοιμόμαστε και να μην πηγαίνουμε στη Θεία Λειτουργία.

Συνηθίζουμε την αργολογία και αερολογία, τα ανώφελα κουτσομπολιά πολλών μέσων ενημέρωσης, τις κακόγουστες εκπομπές που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, προωθώντας την φιληδονία και την φιλαργυρία.

Συνηθίζουμε την υπέρ-πληροφόρηση, τον κιτρινισμό, την ενασχόληση με θέματα ανούσια.

Συνηθίζουμε την εξαντλητική εργασία, την «θεραπεία αγοράς» - «shopping therapy», βαυκαλιζόμενοι με την ψευδαίσθηση ότι τα υλικά αγαθά, ένα κινητό, μια ακριβή τσάντα θα μας δώσουν προσωπική αξία!

Συνηθίζουμε την ασχήμια των μεγαλουπόλεων.

Συνηθίζουμε να θεωρούμε μοντέρνα τέχνη το ακαταλαβίστικο ή τις βωμολοχίες σύγχρονων τραγουδιών.

Συνηθίζουμε να σχολιάζουμε από τον καναπέ τα κακώς κείμενα, να κατακρίνουμε εύκολα, ενώ βολευόμαστε στις βολικές λύσεις που μας ρίχνουν οι περιστάσεις.

Συνηθίζουμε να αφήνουμε την νέα γενιά με τις ώρες μπροστά από μια ψηφιακή συσκευή.

Συνηθίζουμε να προτιμούμε να πηγαίνουμε βόλτα και όχι να ψηφίσουμε στις εκλογές, ειδικά αν διεξάγονται σε ηλιόλουστη ημέρα

Συνηθίζουμε να αδιαφορούμε για τον συνάνθρωπο, προσπερνώντας κυνικά τους πένητες και ρακένδυτους που είναι ακριβώς δίπλα μας…

Συνηθίζουμε να γιορτάζουμε τις μεγάλες γιορτές, τα Χριστούγεννα, τα Θεοφάνια, το Πάσχα, επιδερμικά με άπειρα γλυκά και πολλά φαγητά και όχι με την πνευματικότητα που χρειάζεται.

Όμως μας μένει ακόμη χρόνος να βγούμε από την προκατασκευασμένη πραγματικότητα που δημιουργεί άβουλους, «αυτοκαθησυχαζόμενους», βολεμένους βατράχους. Άλλωστε, ἄνθρωπος σημαίνει ἄνω θρώσκω… κοιτάω ψηλά.

Читайте также