Σε τι βασίζεται άρθρο στο Orthodox Times που επικρίνει τον Πατριάρχη Βουλγαρίας κ. Δανιήλ;
Η Βουλγαρική Εκκλησία και η Ουκρανική κρίση: Τι πραγματικά υποστηρίζει ο Πατριάρχης Δανιήλ
Το παράρτημα της ΕΟΔ στη Βουλγαρία αναλύει το δημοσίευμα του Ιερομονάχου Νικήτα και επαληθεύουμε τους ισχυρισμούς σχετικά με τη θέση της Βουλγαρικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στο ζήτημα της «εκκλησίας» του Επιφάνιου στην Ουκρανία.
Στις 6 Ιουλίου 2025, η αγγλόφωνη έκδοση Orthodox Times δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Ο Πατριάρχης Βουλγαρίας πετάει λάσπη στην πνευματικότητα του Αγίου Όρους» (The Patriarch of Bulgaria throws mud at the spirituality of Mount Athos). Ο συγγραφέας του άρθρου είναι ο ιερομόναχος Νικήτας από τη Μονή Παντοκράτορα στο Άγιο Όρος. Το κείμενο επικρίνει τις δηλώσεις που έκανε ο Βούλγαρος Πατριάρχης Δανιήλ σε μια συνέντευξη για την εκπομπή «Religion Today» στο BNT. Σύμφωνα με τον συντάκτη του πιο πάνω άρθρου, η θέση του πατριάρχη για την ουκρανική εκκλησιαστική κρίση και τα σχόλιά του για το Άγιο Όρος είναι απαράδεκτα και υπονομεύουν την «αληθινή πνευματικότητα» του Αγίου Όρους.
Το άρθρο αναδημοσιεύτηκε επίσης σε βουλγαρικά ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και προκάλεσε αναταραχή μεταξύ των πιστών.
Στη συνέντευξη, ο Παναγιώτατος τονίζει ότι η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία βρίσκεται σε ευχαριστιακή κοινωνία με όλες τις τοπικές κανονικές Ορθόδοξες Εκκλησίες και δεν έχει διακόψει τις σχέσεις της με καμία από αυτές. Στο πλαίσιο των σύγχρονων εκκλησιαστικών συγκρούσεων, η πιο οξεία από τις οποίες είναι αυτή μεταξύ του Πατριαρχείου Μόσχας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η θέση της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι σαφώς διακριτή - δεν έχει αναγνωρίσει την OCU (δομή του Επιφάνιου), αλλά έχει διατηρήσει κοινωνία με την Κωνσταντινούπολη.
Ο κλήρος της Βουλγαρίας, συμπεριλαμβανομένων των επισκόπων, συνεχίζει να συμμετέχει σε θείες λειτουργίες με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και να παρευρίσκεται σε εορταστικές εκδηλώσεις στο Φανάρι.
Μετά την παραχώρηση του τόμου αυτοκεφαλίας στην OCU από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, το Πατριαρχείο Μόσχας διέκοψε την κοινωνία με την Κωνσταντινούπολη και με όλους όσους αναγνώρισαν τη νέα ουκρανική δομή. Σε απάντηση σε αυτή την κρίση, η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία επέλεξε την οδό της διατήρησης της εκκλησιαστικής ενότητας, ενώ ταυτόχρονα ουσιαστικά ανέβαλε την απόφασή της για την OCU. Με αυτόν τον τρόπο, το Βουλγαρικό Πατριαρχείο προσπαθεί να αποφύγει μια διάσπαση τόσο εσωτερικά όσο και κατά μήκος της γραμμής μεταξύ «Ανατολής και Δύσης» του ορθόδοξου κόσμου. Το 2018, η Ιερά Σύνοδος της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ίδρυσε μια ειδική συνοδική επιτροπή για τις διαεκκλησιαστικές σχέσεις, κατά την εποχή του αείμνηστου Πατριάρχη Νεοφύτου. Αυτό συνέβη σε μια συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις 5 Οκτωβρίου, όταν η επιτροπή, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Στάρα Ζαγόρα κ. Κυπριανό, εξουσιοδοτήθηκε να μελετήσει σε βάθος την κατάσταση στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της επιστολής του Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κυρίλλου, στην οποία καλεί τη Βουλγαρική Εκκλησία να λάβει θέση.
Η επιτροπή είχε ως αποστολή τη συλλογή πληροφοριών, τη διεξαγωγή έρευνας και την υποβολή στην Ιερά Σύνοδο γνωμοδότησης σχετικά με τη νεοσύστατη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU). Μέχρι σήμερα, η Σύνοδος δεν έχει λάβει τελική απόφαση επί του θέματος και δεν έχει αναγνωρίσει τη νέα ουκρανική δομή, αλλά συνεχίζει να διατηρεί ευχαριστιακή κοινωνία με την κανονική Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (UOC), με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Ονούφριο. Επίσης, δεν έχει τιμήσει το αίτημα του Ρώσου Πατριάρχη να συγκαλέσει πανορθόδοξη σύνοδο για την Ουκρανία.
Σήμερα, η πλειονότητα των τοπικών Ορθόδοξων εκκλησιών δεν έχει αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Αυτές είναι: το Πατριαρχείο Αντιοχείας, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, η Ρωσική, η Σερβική, η Βουλγαρική, η Γεωργιανή, η Πολωνική, η Τσεχική και η Σλοβακική Εκκλησίες, καθώς και η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική. Όλες αμφισβητούν την κανονικότητα των χειροτονιών της OCU, υπενθυμίζοντας ότι ορισμένοι από τους κληρικούς της προέρχονται από σχισματικές κοινότητες που έχουν αφοριστεί από το κανονικό σώμα της Εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Οι περισσότεροι από αυτούς τους επισκόπους δεν χειροτονήθηκαν με τη συμμετοχή κανονικών ιεραρχών.
Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος Γ΄ έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι το σχίσμα δεν μπορεί να θεραπευθεί με διοικητική πράξη, αλλά με μετάνοια και συναίνεση της εκκλησιαστικής συνοδείας. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας, από την πλευρά του, έχει εκφράσει ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο επιβλήθηκε η απόφαση - μονομερώς, χωρίς διαβούλευση με τις άλλες τοπικές εκκλησίες. Επιμένει στη πανορθόδοξη συναίνεση πριν ληφθούν τέτοια σημαντικά βήματα που επηρεάζουν την ενότητα της Εκκλησίας.
Σε αυτό το πλαίσιο και σύμφωνα με την προηγούμενη πάγια θέση της Βουλγαρικής Εκκλησίας, η δήλωση του Πατριάρχη Δανιήλ στη συνέντευξή του στο BNT στις 29 Ιουνίου 2025 δεν αντιπροσωπεύει μια προσωπική, αλλά μια θεσμική και συνοδική θέση, η οποία αντιστοιχεί στην καθιερωμένη πρακτική της BOC κατά την περίοδο μετά το 2018.
Οι εξής εκκλησίας έχουν αναγνωρίσει την OCU: το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η Αρχιεπισκοπή Αθηνών (Ελλάδα), η Αρχιεπισκοπή Κύπρου (μερικώς - με τη διαφωνία μέρους της ιεραρχίας) και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Η Αλβανική Εκκλησία έχει ασκήσει έντονη κανονιστική κριτική στη διαδικασία νομιμοποίησης της OCU.
Όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι το Άγιο Όρος δέχεται εκπροσώπους της OCU, πρέπει να τονιστεί ότι το Άγιο Όρος δεν είναι αυτοκέφαλη εκκλησία, αλλά αυτοδιοικούμενη μοναστική κοινότητα υπό τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των μοναστηριών στο Άγιο Όρος αρνείται να δεχτεί κληρικούς και μοναχούς από την OCU. Το μόνο μοναστήρι που επέτρεψε στον Επιφάνιο Ντουμένκο να το επισκεφτεί ήταν η Μονή Ξενοφώντος. Μετά από αυτή την επίσκεψη, ωστόσο, 39 μοναστήρια του Αγίου Όρους και Ελλάδας εξέδωσαν δήλωση στην οποία διαμαρτύρονταν για τις προσπάθειες χρήσης του Αγίου Όρους για τη νομιμοποίηση μη κανονικών δομών και επέμεναν στην τήρηση των ιερών κανόνων και της συνοδικής τάξης στην Εκκλησία.
Οι πολυάριθμοι ηγούμενοι, συμπεριλαμβανομένων πρεσβυτέρων υψηλής πνευματικής εξουσίας, όπως εκείνοι από τα μοναστήρια Βατοπεδίου, Δοχειαρίου, Φιλοθεου και άλλα, έχουν εκφράσει σαφώς τη θέση τους ότι η αποδοχή της OCU θα σήμαινε ότι θα επιτρεπόταν σχίσμα στην καρδιά του Ορθόδοξου μοναχισμού. Επομένως, τα λόγια του Πατριάρχη Δανιήλ ότι οι κληρικοί της OCU δεν γίνονται δεκτοί στο Άγιο Όρος αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα και δεν αποτελούν προπαγανδιστικές υποδείξεις.
Όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι οι ναοί που υπάγονται στη δικαιοδοσία της OCU είναι γεμάτοι και ο Βούλγαρος Πατριάρχης δεν έχει ενημερωθεί, πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, όπως αποδεικνύεται από πολυάριθμες βιντεοσκοπήσεις, φωτογραφίες και αναφορές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τις ίδιες τις λειτουργίες της OCU, οι οποίες δείχνουν σαφώς σχεδόν άδειους ναούς, ακόμη και όταν ο ίδιος ο Επιφάνιος Ντουμένκο λειτουργεί σε αυτούς. Ταυτόχρονα, δεκάδες χιλιάδες πιστοί της κανονικής Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας προσεύχονται στο ύπαιθρο, κάτω από τον ανοιχτό ουρανό, ή σε μετασκευασμένους χώρους, αφού οι ναοί τους αρπάχτηκαν με βία ή διοικητική πίεση.
Ο ίδιος ο Πατριάρχης Δανιήλ επεσήμανε στη συνέντευξή του ότι στην Αγία Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου – ένα ιερό όλης της Ορθοδοξίας – αντί για προσευχή και πνευματική ζωή, διοργανώνονται γαστρονομικές παραστάσεις και κοσμικές εκδηλώσεις. Αυτή η πραγματικότητα δεν μπορεί να κρυφτεί με γενικές φράσεις ή κατηγορίες, επειδή ο πόνος των Ορθοδόξων Χριστιανών που στερούνται τους ναούς τους μαρτυρά πιο έντονα από οποιεσδήποτε πολιτικές δηλώσεις.
Οι επικριτές του Πατριάρχη Δανιήλ ξεχνούν ότι η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν διοικείται από ένα μόνο πρόσωπο. Ο Πατριάρχης είναι ο πρώτος μεταξύ ίσων στην Ιερά Σύνοδο και κάθε απόφαση λαμβάνεται συνοδικά, με τη συμμετοχή όλων των μητροπολιτών. Όταν ο Πατριάρχης Δανιήλ λέει ότι η Βουλγαρική Εκκλησία δεν βρίσκεται σε κοινωνία με την OCU, αναφέρει ένα γεγονός που είναι συνέπεια της συνοδικής βούλησης της εκκλησίας και όχι προσωπική άποψη.
Ας θυμηθούμε επίσης τα λόγια του ίδιου του πατριάρχη στην ίδια συνέντευξη: «Ελπίζουμε ότι μέσω αυτής της κοινωνίας, μέσω αυτού του διαλόγου, θα δοθεί χρόνος και ευκαιρία να δούμε τα πράγματα... Πιστεύω ότι σταδιακά θα μπουν στη θέση τους και αυτό το πρόβλημα θα ξεπεραστεί». Ως Μητροπολίτης Βιδινίου, είχε πιο κατηγορηματικές θέσεις επί του θέματος, αλλά ως πατριάρχης φέρει την ευθύνη για την ειρήνη, για τη διατήρηση της ακεραιότητας της Εκκλησίας και για το μέλλον της Ορθοδοξίας στη Βουλγαρία.
Ο Πατριάρχης Δανιήλ δεν χρειάζεται προστασία. Τα κακόβουλα λόγια που απευθύνονται εναντίον του μόνο ενισχύουν την εμπιστοσύνη και την αγάπη του Ορθόδοξου λαού για τον πνευματικό του ηγέτη. Όσο περισσότερες αναλήθειες στρέφονται εναντίον του, τόσο πιο έντονα λάμπει η ταπεινότητα, η σταθερότητα και η αφοσίωσή του στον Θεό.
Σήμερα, όταν η Ορθοδοξία αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ως επικεφαλής έναν άνθρωπο που επιδιώκει την ειρήνη, την καθολικότητα, την πιστότητα στους κανόνες και την ποιμαντική σοφία. Αυτό δεν είναι αδυναμία, είναι δύναμη. Και αυτή η δύναμη, στεφανωμένη με ταπεινότητα, είναι ασπίδα για την Εκκλησία και φάρος για τους πιστούς.
