Μητροπολίτης Ναυπάκτου: Σκέψεις του Ιουστίνου Πόποβιτς για την επέτειο της Α’ Οικουμενικής Συνόδου
Η Ευρώπη μεταβλήθηκε «εις εργαστήριον ρομπότ» που αποτελεί μια αυτοκτονία του ανθρώπου, «και η αυτοκτονία (του ανθρώπου) είναι ο αναπόφευκτος ακόλουθος της Θεοκτονίας».
Το orthodoxia.online δημοσίευσε το κείμενο του Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου.
Το νέον έτος 2025 που ανέτειλε έχει μια ιδιαιτερότητα, διότι θα εορτασθεί η επέτειος των 1.700 ετών από την σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στην Νίκαια της Βιθυνίας του έτους 325 μ.Χ., η οποία αντιμετώπισε την αίρεση του Αρείου και των ομοφρόνων του οι οποίοι υποστήριζαν ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός, αλλά το πρώτο κτίσμα της δημιουργίας. Έτσι, οι 318 Θεοφόροι Πατέρες συνέταξαν τα πρώτα άρθρα της πίστεως, το λεγόμενο «Σύμβολον της Πίστεως», το γνωστό «Πιστεύω», το οποίο συμπληρώθηκε και ολοκληρώθηκε από την Β΄ Οικουμενική Σύνοδο του έτους 381 στην Κωνσταντινούπολη.
Γι’ αυτήν την επέτειο των 1.700 ετών της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου έγιναν και θα γίνουν Θεολογικά Συνέδρια, θα γίνουν ομιλίες για να παρουσιασθεί όλο το θεολογικό έργο της.
Με την ευκαιρία αυτήν παρουσιάζει τις βασικές σκέψεις ενός κειμένου του αγίου Ιουστίνου του νέου Ομολογητού, του γνωστού Πόποβιτς, το οποίο συνέγραψε το έτος 1925, δηλαδή πριν εκατό (100) χρόνια, όταν και τότε εόρταζαν την επέτειο των 1.600 ετών από την σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, και το οποίο είναι και σήμερα επίκαιρο με την νέα επέτειο των 1700 ετών.
Το άρθρο φέρει τον τίτλο «από τον αρειανισμόν του Αρείου έως τον νεώτερον ευρωπαικόν αρειανισμόν». Σε αυτό διακρίνουμε δύο σημαντικά σημεία.
Το πρώτον αναφέρεται στην αίρεση του Αρείου, την οποία καταδίκασαν οι Θεοφόροι Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου. Γράφει ο άγιος Ιουστίνος, αναφέροντας τον λόγο ενός ξένου θεολόγου, του Newman τον οποίο αποδέχεται, ότι «ο Αριστοτέλης είναι ο επίσκοπος των αρειανών». Αυτό λέγεται από την άποψη ότι οι Αρειανοί έφθασαν στην αίρεση, χρησιμοποιώντας την αριστοτελική φιλοσοφία και όχι την αποκαλυπτική θεολογία των Προφητών, των Αποστόλων και των Πατέρων.
Με αυτόν τον τρόπο, όπως γράφει, φιλοσοφώντας ο Άρειος, υπέπεσε σε μεγαλύτερο αμάρτημα από τον Νέρωνα, αφού ο Νέρων απέκτεινε τους Μαθητές του Χριστού, ενώ ο Άρειος ήθελε να αποκτείνει τον Χριστό ως Θεό. Και μάλιστα, ο Σατανάς «εξελθών εκ του θεοκτόνου και αυτοκτόνου Ιούδα εισήλθεν εις τον Άρειον, και δι’ ουδενός άλλου ενήργει τόσον ολοκληρωτικώς, όσον διά του Αρείου». Κανένας διωγμός δεν τάραξε την Εκκλησία «όσον ο αρειανισμός», διότι ο Άρειος εκδίωκε τον Θεόν από τον Χριστόν. Στην πραγματικότητα ο αρειανισμός «είναι μια απόπειρα να υιοθετηθούν οι μέθοδοι και τα μέσα της κατά άνθρωπον φιλοσοφίας ως μέθοδοι και τα μέσα της Χριστογνωσίας και Θεογνωσίας». Και σημειώνει αφοπλιστικά: «Ο αρειανισμός είναι ανεστημένος παγανισμός, διότι σμικρύνει τον Θεάνθρωπον Χριστόν εις το επίπεδον ενός ημιθέου».
Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος αντέδρασε σε αυτό το γεγονός και «δεν εδημιούργησε τίποτε τον νέον, αλλ’ απλώς εξέφρασε και διετύπωσε την αρχαίαν πίστιν και διδασκαλίαν της Εκκλησίας, η οποία εφυλάττετο ιερώς και οσίως εν τη χαρισματική ζωή της Εκκλησίας διά του Αγίου Πνεύματος».
Το δεύτερον σημείο που τονίζει ο άγιος Ιουστίνος ο νέος Ομολογητής και αφορά την εποχή μας είναι ότι «ο Αρειανισμός δεν έχει ακόμη ταφή• σήμερον είναι περισσότερον της μόδας παρά ποτέ άλλοτε και έχει διαδοθεί περισσότερον από άλλοτε. Έχει διαχυθεί ως ψυχή εις το σώμα της συγχρόνου Ευρώπης». Αυτό φαίνεται στην «κουλτούρα της Ευρώπης», διότι «όλα περιορίζονται εις τον άνθρωπον και μόνον, και αυτόν τον Θεάνθρωπον Χριστόν έχουν σμικρύνει εις τα πλαίσια του ανθρώπου. Με την ζύμην του αρειανισμού έχει ζυμωθεί και η φιλοσοφία της Ευρώπης, και η επιστήμη της και ο πολιτισμός της, και εν μέρει η θρησκεία της».
Για να υποστηρίξει αυτό το γεγονός αναφέρει τα διάφορα φιλοσοφικά συστήματα, την «ευρωπαϊκή επιστήμη», τον «Προτεσταντισμόν», τον «Παπισμόν», τους διανοούμενους, οι οποίοι λένε συχνά ότι «ο Χριστός είναι ένας μεγάλος άνθρωπος, σοφός άνθρωπος, ο μεγαλύτερος φιλόσοφος, αλλ’ οπωσδήποτε όχι Θεός». Αυτά συνιστούν έναν αρειανισμόν, ακόμη και «η σύγχρονη ευρωπαϊκή σχετικοκρατία ακολουθεί τον αρειανισμόν».
Το συμπέρασμά του είναι ότι την τότε επέτειο των 1.600 ετών της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου εορτάζει η Ορθόδοξη Εκκλησία ως «την νίκην της καθολικής πίστεως επί του υπερηφάνου ατομικού νού, την νίκην του Θεανθρώπου επί του ανθρώπου». Η Ορθόδοξη Εκκλησία «δεν αλλάσσει την πίστιν της και τα μέσα του αγώνος της εναντίον του αρειανισμού. Όπως ενίκησε τον παλαιόν αρειανισμόν, ούτω νικά και κάθε αρειανισμόν, και τον σύγχρονον αρειανισμόν». Αυτό το κάνει «με την αποστολικήν και αγίαν καθολικήν πίστιν της, με την εκ Θεού δοθείσαν αγιοπατερικήν πανοπλίαν-την καθολικότητα».
Αυτό σημαίνει ότι ο «ορθόδοξος άνθρωπος» «καθολικοποιεί τον εαυτόν του», δηλαδή τον ολοκληρώνει με την εν Χάριτι άσκηση και τα Μυστήρια, μεταμορφώνει την καρδιά με την προσευχή, τον νού με την ταπεινοφροσύνη, την θέληση με την φιλόχριστη αγάπη που αποδιώκει την φιλαυτία, την σκέψη του όταν την βαπτίσει στα διαυγή ύδατα της αιωνιότητος και της Θεανθρωπότητος του Χριστού, το πνεύμα του όταν το βυθίσει στα βάθη του Αγίου Πνεύματος, την προσωπικότητά του όταν όλος ο άνθρωπος ενσωματωθεί στο άγιο Σώμα του Χριστού, όταν γίνει σύσσωμος Χριστού, «όταν όλος εκκλησιοποιηθεί, όταν όλος ορθοδοξοποιηθεί». Καταλήγει ότι αυτή είναι «η μοναδική οδός. Άλλη δεν υπάρχει».
Ο άγιος Ιουστίνος ο νέος είχε σπουδάσει την παιδεία της Ευρώπης, στον δικό της χώρο, και γνώριζε όλη την πορεία της όπως γράφει σε άλλο κείμενό του, από τον «φυσικό άνθρωπο του Ρουσσώ» στην «αισθησιαρχική φιλοσοφία του Λοκ και του Χιούμ», «την ορθολογιστική φιλοσοφία» του Ντεκάρτ και του Καντ, την «βουλησιοκρατία» του Σοπενχάουερ και του Στήρνερ, τον «υπεράνθρωπο» του Νίτσε και την κάληξη της στην ίδια την «αυτοκτονία» του ανθρώπου.
Έτσι από «το έμβριον του Ρουσσώ, ο ουμανιστικός άνθρωπος εξελίχθει εις τον υπεράνθρωπον» του Νίτσε και από εκεί έφθασε στον υπαρξισμό του Σάρτρ και στον «αποθεοποιημένον και αποψυχωμένον άνθρωπον-ρομπότ», το οποίο ρομπότ «δεν αναγνωρίζει τον Θεόν και την ψυχήν». Έτσι η Ευρώπη μεταβλήθηκε «εις εργαστήριον ρομπότ» που αποτελεί μια αυτοκτονία του ανθρώπου, «και η αυτοκτονία (του ανθρώπου) είναι ο αναπόφευκτος ακόλουθος της Θεοκτονίας».
Η φωνή του αγίου Ιουστίνου για την επέτειο των 1.600 ετών της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, που εορτάστηκε στην εποχή του, πριν 100 χρόνια, το έτος 1925, είναι προφητική και για την επέτειο των 1.700 ετών από την σύγκληση της Μεγάλης αυτής Συνόδου, που εορτάζουμε εφέτος, το έτος 2025.
Και σήμερα χρειαζόμαστε τέτοιες προφητικές φωνές, διότι παντού κυριαρχεί ο ορθολογισμός και στην πίστη, ο συγκρητισμός στην θεολογία, ο υποβιβασμός του μυστηρίου, ο άθεος ανθρωπισμός, η κατάβαση του Θεανθρώπου Χριστού στα κατώτατα ανθρώπινα μέτρα, η θεοποίηση των παθών, η παραθεώρησει της ασκητικής μεθόδου γνώσεως του Θεού, η αλλοίωση της θεολογίας της Εκκλησίας, όπως αποκαλύφθηκε από τον Θεό στους Προφήτες, Αποστόλους, Πατέρες και Αγίους και διαφυλάσσεται ως ατίμητος θησαυρός μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ακριβώς, γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να παραμείνουμε πιστοί στις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου και των μετέπειτα Οικουμενικών Συνόδων και με αυτήν να κρίνουμε τα σύγχρονα ποικιλόμορφα ρεύματα της θεολογίας και της φιλοσοφίας.
