Ο Άγιος Νικόλαος και ο Ναός του στα Μύρα της Λυκίας

Η Εκκλησία μας τιμά σήμερα τη μνήμη του Αγίου Νικολάου - Φωτογραφία: ΕΟΔ

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. στα Πάταρα της Λυκίας, από γονείς ευσεβείς και πλουσίους και έδρασε την εποχή των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού (284 - 304 μ.Χ.), Μαξιμιανού (286 - 305 μ.Χ.) και Μεγάλου Κωνσταντίνου. 

Σε νεαρή ηλικία έμεινε ορφανός και κληρονόμος μεγάλης περιουσίας, αλλά εμπνεόμενος από φιλάνθρωπα συναισθήματα, διέθεσε την περιουσία του για την ανακούφιση των ενδεών. Απελευθερωμένος από την περιουσία αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο. Λόγω της ξεχωριστής αρετής του τιμήθηκε, χωρίς να το επιδιώξει, αρχικά με το αξίωμα του ιερέα στα Πάταρα και συνέχεια με το αξίωμα του αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας. Από τη θέση αυτή καθοδηγούσε με αγάπη το ποίμνιό του και ομολογούσε με παρρησία την αλήθεια. Για το λόγο αυτό συνελήφθη από τους τοπικούς άρχοντες και φυλακίστηκε.

Όταν όμως ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος ελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Μάλιστα έλαβε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο, όπου ξεχώρισε για τη σοφία και την ηθική του τελειότητα.

Ο Άγιος Νικόλαος ήταν προικισμένος και με το χάρισμα της θαυματουργίας με το οποίο έσωσε πολλούς ανθρώπους και όσο ήταν εν ζωή αλλά και μετά την κοίμησή του το 330 μ.Χ. Τιμάται ιδιαιτέρως από ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο.  

Eικόνα Αγίου από μουσείο Αγ. Σοφίας. 

Τα ΜΥΡΑ της ΛΥΚΙΑΣ

Η πόλη των Μύρων της Λυκίας, στην οποία υπηρέτησε ως επίσκοπος ο Άγ. Νικόλαος βρίσκεται στα νοτιοδυτικά παράλια της Μ. Ασίας, απέναντι και λίγο πιο ανατολικά από το Καστελόριζο, πλησίον της σημερινής πόλης Demre-Kale. 

Οι Πράξεις του Παύλου (Acta Pauli) πιθανώς μαρτυρούν την ύπαρξη χριστιανικής κοινότητας στα Μύρα τον 2ο αιώνα. Ο Απόστολος Παύλος αποβιβάστηκε για σύντομο διάστημα πλησίον των Μύρων, στο λιμάνι της Ανδριάκης το 60 μ.Χ., ενώ ταξίδευε προς τη Ρώμη μετά τη σύλληψή του στην Ιερουσαλήμ. Ο Le Quien ανοίγει τον κατάλογο των επισκόπων αυτής της πόλης με τον άγιο Νίκανδρο, που μαρτύρησε επί Δομιτιανού το 95 μ.Χ., ο οποίος χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον Απ. Τίτο.

Το 325, η Λυκία έγινε και πάλι ρωμαϊκή επαρχία διαφορετική από αυτή της Παμφυλίας, με πρωτεύουσα τα Μύρα. Έτσι ανυψώθηκε και εκκλησιαστικά σε μητροπολιτική έδρα της επαρχίας. Επίσκοπος Μύρων εκείνη την εποχή ήταν ο Άγιος Νικόλαος, ο οποίος αγωνίστηκε για την εδραίωση του χριστιανισμού κατά τον πρώιμο 4ο αιώνα. Αυτός θεμελίωσε χριστιανικό ναό στο λιμάνι της Ανδριάκης. Μετά το θάνατό του το 330 μ. Χ. ετάφη εκτός των τειχών της πόλεως των Μύρων, εκεί όπου λίγο αργότερα ανεγέρθηκε η εκκλησία, που είναι αφιερωμένη στη μνήμη του και εξελίχθηκε σε σημαντικό προσκύνημα.

Αργότερα λόγω επιδρομών Αράβων, Σελτζούκων, Οθωμανών, λόγω σεισμών και πλημμυρών η πόλη σταδιακά εγκαταλείφθηκε  και τα Μύρα οδηγήθηκαν σε παρακμή. Τελικά η αρχαία πόλη βρίσκεται καταβυθισμένη σε βάθος μέχρι 6m κάτω από χώματα και λάσπη από τον παραπλήσιο ποταμό Μύρο. 

Στην ευρύτερη περιοχή των Μύρων σώζεται μεγάλο θέατρο και η περίφημη νεκρόπολη, με τους λαξευτούς πάνω στο βουνό τάφους.

 
Οι Λαξευτοί Τάφοι στα Μύρα της Λυκίας

Θέατρο Μύρων Λυκίας

Ο ΝΑΟΣ του ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ στα ΜΥΡΑ της ΛΥΚΙΑΣ

Όπως συνήθιζαν οι Χριστιανοί, στον τάφο του Αγ. Νικολάου, πολύ νωρίς ανεγέρθηκε Ναός προς τιμή του. Η σημερινή βασιλική με τρούλο χρονολογείται κυρίως από τον 5ο ή 6ο αιώνα. Έχουν διατηρηθεί κάποια λείψανά της στη βορειοδυτική και τη νοτιοανατολική περιοχή, εκεί όπου βρισκόταν η σαρκοφάγος με το λείψανο του Αγίου. 

Εσωτερικό Ι. Ν. Αγ. Νικολάου

Η σημερινή εκκλησία είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο και χτίστηκε τον 8ο αι., ενώ τον 11ο αι. εξελίχθηκε σε Ι. Μονή. Στη βασιλική των Μύρων φυλάσσονταν μέχρι τον 11ο αι. τα Ιερά Λείψανα του Αγ. Νικολάου. Το 1087 Ιταλοί έμποροι από την πόλη Bari αφαίρεσαν τα λείψανα του Αγίου Νικολάου από τη Μύρα και τα μετέφεραν στο Bari, όπου φυλάσσονται μέχρι σήμερα στη Βασιλική του Αγ. Νικολάου.  

Το 1863, ο αυτοκράτορας της Ρωσίας Αλέξανδρος αγόρασε το συγκρότημα του Ναού και άρχισε να το αναστηλώνει, αλλά το έργο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Το 1923 ο ναός εγκαταλείφθηκε όταν οι Έλληνες κάτοικοι της πόλης αναγκάστηκαν να φύγουν λόγω της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Το 1963 ανασκάφηκε η ανατολική και η νότια πλευρά του ναού.

Εσωτερικό Ι. Ν. Αγ. Νικολάου

Ιερό Βήμα - Σύνθρονο Ι. Ν. Αγ. Νικολάου

Γύρω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου διατηρούνται διάφορα προκτίσματα. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και το Βαπτιστήριο. Το Βαπτιστήριο βρισκόταν σε άμεση επικοινωνία με τον εσωνάρθηκα. Νότια της βασιλικής του Αγίου Νικολάου υπάρχουν δύο παρεκκλήσια.

Είσοδος Παρεκκλησίου Ι. Ν. Αγ. Νικολάου

Η εκκλησία αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό αναστήλωση. To 1982 το συγκρότημα του ναού χαρακτηρίστηκε ως αρχαιολογικό μνημείο υψίστης σημασίας και συμπεριελήφθη στον προσωρινό κατάλογο των Αρχαιολογικών Χώρων Παγκόσμιας Κληρονομιάς από το Υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας.  Το 1989 το υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας άρχισε εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης του μνημείου υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Yildiz Otuken. Το Ίδρυμα Ωνάση σε συνεργασία με το Ίδρυμα Vehmi Koc, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και άλλους φορείς έχουν χρηματοδοτήσει τη συντήρηση του ναού του Αγίου Νικολάου. 

Είσοδος του Συγκροτήματος Ι. Ν. Αγ. Νικολάου 

Το δάπεδο του ναού είναι κατασκευασμένο από opus sectile, ένα μωσαϊκό από χρωματιστό μάρμαρο, ενώ στους τοίχους υπάρχουν μερικά υπολείμματα τοιχογραφιών. Οι τοιχογραφίες του ναού είναι πολύ σημαντικές γιατί απεικονίζουν μεταξύ άλλων και τον κύκλο του βίου του Αγίου Νικολάου του θαυματουργού. 

Δάπεδο Ι. Ν. Αγ. Νικολάου

Τοιχογραφίες Ι. Ν. Αγ. Νικολάου

Από το 1985 οι τουρκικές Αρχές δίνουν άδεια για την τέλεση Θ. λειτουργίας στην ημέρα εορτής του Αγίου, όχι πάντα χωρίς προβλήματα…

Μητροπολίτης Μύρων είναι ο δραστήριος Μητροπολίτης Χρυσόστομος (Καλαϊτζής).

Κάτοψη του Συγκροτήματος Ι. Ν. Αγ. Νικολάου

Οι φωτογραφίες που απεικονίζονται στο παρόν άρθρο είναι από τις εκδόσεις:

Aksit Ilhan, LYCIA, the land of Light, Aksit, 2002. 
Kunar Serhat, Myra – St. Nicholas, NET books, 2000.
Mensing Roman, Nikolaus von Myra, PATMOS, Duesseldorf, 2001.
The Church of St. Nikolas in Myra, Antalya Mouseum Publication IV, 1998.

Κοσμάς - Σεβαστιανός Γκοτσόπουλος

Προηγουμένως η ΕΟΔ έγραψε για την Αρχιτεκτονική Αποτύπωση του νέου Ιερού Ναού Αγ. Ανδρέα στην Πάτρα.

Читайте также