Πρόσωπο ή Αριθμός;

Η Εκκλησία υπάρχει για να διακονεί την ελευθερία του προσώπου και όχι για να παρέχει θεολογικό άλλοθι σε μηχανισμούς καθολικής επιτήρησης. - Φωτογραφία: Romfea.gr

Τους τελευταίους μήνες, το πολιτικό σύστημα προωθεί με ταχύτητα έναν ψηφιακό πατερναλισμό: τον Προσωπικό Αριθμό (ΠΑ) ως καθολικό αναγνωριστικό και την αναγραφή του στο νέο δελτίο ταυτότητας.

Την ίδια στιγμή, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος (ΔΙΣ) διακήρυξε ότι «δεν εγείρεται ζήτημα θεολογικό ή ατομικών ελευθεριών». Αυτή η διδυμία – διοικητική μονοκαλλιέργεια αριθμού και θεολογική αφωνία – προσβάλλει ευθέως την ορθόδοξη ανθρωπολογία και την πολιτειακή ελευθερία. 

Με την ΚΥΑ 14960 ΕΞ/08-05-2025 (ΦΕΚ Β΄ 2637/29-5-2025) ρυθμίστηκε ρητά ο τρόπος αναγραφής και η αποθήκευση του ΠΑ στο νέο δελτίο ταυτότητας.

Η επίσημη κυβερνητική πύλη επιβεβαιώνει ότι ο ΠΑ είναι ενιαίος αριθμός που διασυνδέει ΑΦΜ/ΑΜΚΑ/ΑΔΤ και «δημιουργείται μια φορά και δεν τροποποιείται». 

Την 3/6/2025 οι «Συχνές Ερωτήσεις» της ΓΓΠΣΔΔ ξεκαθάρισαν ότι για την έκδοση νέου τύπου ταυτότητας προαπαιτείται η έκδοση ΠΑ,  ενώ ανακοινώθηκε ότι από 6/11/2025 η απόδοση γίνεται αυτόματα.

Το συμπέρασμα είναι καθαρό: δημιουργείται σταθερή γέφυρα ανάμεσα σε ετερογενή μητρώα, με τον ενιαίο αριθμό να λειτουργεί ως «κύριο κλειδί» ταυτοποίησης.

Γιατί όμως πρόκειται (πρωτίστως) για θεολογικό ζήτημα.

Στην ορθόδοξη παράδοση, ο άνθρωπος δεν είναι «φορέας δεδομένων» αλλά πρόσωπο κτισμένο «κατ’ εικόνα», με αυτεξούσιο και κλήση σε κοινωνία.

Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, στο έργο του “Περί κατασκευής του ανθρώπου”, αναδεικνύει τη «βασιλική αξιοπρέπεια» του ανθρώπου και τη δεσπόζουσα ευθύνη του εντός της κτίσης.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επιμένει ότι είμαστε «κύριοι της βουλήσεως»: η χάρη δεν βιάζει, αλλά στερεώνει το θέλημα.

Η επιβολή ενός καθολικού, διατομεακού αριθμού, που καθιστά τον πολίτη διαρκώς αναγνώσιμο από κράτος και αγορά, μετατρέπει την κοινωνική ζωή σε μόνιμη ιχνηλασιμότητα.

Δεν πρόκειται για «ουδέτερη τεχνική», αλλά για υποβάθμιση του προσώπου σε αναγνωριστικό κλειδί. Κορυφαίοι ορθόδοξοι στοχαστές του 20ού αιώνα υπογράμμισαν ακριβώς αυτό: ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, ότι το «είναι» πραγματώνεται ως κοινωνία, όχι ως αποτύπωση σε μητρώο, και ο Χρήστος Γιανναράς, ότι το πρόσωπο δεν ανάγεται σε άθροισμα ιδιωτικών δεδομένων ούτε σε «προφίλ» συναλλαγών.

Στο ίδιο πνεύμα η ορθόδοξη ηθική θέτει ως κριτήριο το πρωτείο της ελευθερίας έναντι κάθε εργαλειακής σκοπιμότητας.

Η διατύπωση «δεν εγείρεται ζήτημα θεολογικό» είναι θεολογικά λανθασμένη και ποιμαντικά επικίνδυνη. 

Πρώτον, παραβλέπει ότι ο ΠΑ διασυνδέει διαφορετικά μητρώα· άρα δημιουργεί ποιοτικά νέο καθεστώς επανασυσχέτισης των πολιτών. 

Δεύτερον, η αναγραφή του αριθμού στο δελτίο ταυτότητας παράγει ισχυρό κίνητρο οριζόντιας απαίτησης/αποθήκευσης από πλήθος φορέων. 

Τρίτον, εντός της Ορθοδοξίας έχουν εκφραστεί υπεύθυνες επιφυλάξεις, που θέτουν ανθρωπολογικά και ποιμαντικά ερωτήματα. 

Η άκριτη αποδοχή αποξενώνει το εκκλησίασμα από την ίδια τη γλώσσα της παραδόσεως για το πρόσωπο και καταλήγει να λειτουργεί ως θεολογικό άλλοθι για μηχανισμούς καθολικής επιτήρησης.

Η Ευρωπαϊκή και η Ελληνική έννομη τάξη δεν επιτρέπουν «ταυτότητες - οχήματα» που παρακάμπτουν δικαιώματα.

Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (άρθρα 7–8) και το Σύνταγμα (άρθρο 9Α) απαιτούν συγκεκριμένο σκοπό, αναγκαιότητα, αναλογικότητα και ελαχιστοποίηση. 

Η νομολογία του ΕΔΔΑ (S. and Marper· Roman Zakharov· Big Brother Watch) καταδικάζει αδιαφοροποίητες/γενικευμένες πρακτικές συλλογής και συσχέτισης ως προσβολή της ιδιωτικότητας. 

Επομένως, ένα ισόβιο, διατομεακό και ορατό αναγνωριστικό δεν είναι «ουδέτερο μέσο».

Αντιθέτως, ο νομοθέτης οφείλει να αποδεικνύει ότι δεν υφίσταται λιγότερο επαχθής εναλλακτική (π.χ. τομεακή αποσύνδεση, επιλεκτική απόδειξη γνωρισμάτων) και να διασφαλίζει τεκμηριωμένα privacy-by-design.

Η κυβέρνηση παρουσιάζει τον ΠΑ ως «λύση στη γραφειοκρατία». Στην πράξη, οικοδομεί κεντρική ραχοκοκαλιά καθολικής ιχνηλασιμότητας και μεταφέρει το βάρος της προστασίας στον πολίτη.

Όταν η πολιτεία επιβάλλει ισόβιο master key για κάθε συναλλαγή – και μάλιστα το τυπώνει στο βασικό έγγραφο – η ελευθερία υποβιβάζεται σε συμμόρφωση με πρωτόκολλα.

Αυτό δεν είναι πρόοδος· είναι ψηφιακός συγκεντρωτισμός με θεολογικές συνέπειες: συσκοτίζει την αλήθεια του προσώπου, εκπαιδεύει την κοινωνία στην άκριτη διαφάνεια και τρέφει την πολιτική επιτήρηση.

Συμπερασματικά, πιστεύω:

«Όπου τὸ Πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία» β΄ Κορ. 3.17.

Η Εκκλησία υπάρχει για να διακονεί την ελευθερία του προσώπου και όχι για να παρέχει θεολογικό άλλοθι σε μηχανισμούς καθολικής επιτήρησης.

Το πολιτικό σύστημα οφείλει να προσαρμοστεί στον άνθρωπο· αλλιώς, ο «ενιαίος αριθμός» δεν είναι μεταρρύθμιση, αλλά υποδομή ανελευθερίας.

Υπό Αρχιμ. Μιχαήλ Ε. Κανέλου, Δρ. Θεολογίας – Εκπαιδευτικού. Προϊσταμένου Ι.Ν. Αγίου Τρύφωνος Γλυφάδας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζηζιούλας, Ιωάννης. Το είναι ως κοινωνία. Αθήνα: Ίνδικτος, 2023.  

Γιανναράς, Χρήστος. Το πρόσωπο και ο έρως. Αθήνα: Ίκαρος, 2017.

Γιανναράς, Χρήστος. Η ελευθερία του ήθους. Αθήνα: Ίκαρος, 2011.  

Μαντζαρίδης, Γεώργιος Ι. Χριστιανική Ηθική. Τόμ. Α΄. Θεσσαλονίκη: Π. Πουρναράς, 2004.  

Ιερόθεος Βλάχος (Μητρ. Ναυπάκτου). Το πρόσωπο στην Ορθόδοξη Παράδοση. Ναύπακτος: Ι. Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας), 1994.  

Νέλλας, Παναγιώτης. Ζώον Θεούμενον: Προοπτικές για μια ορθόδοξη κατανόηση του ανθρώπου. Αθήνα: Αρμός, 2023.  

Λουδοβίκος, Νικόλαος . Οι τρόμοι του προσώπου και τα βάσανα του έρωτα: Κριτικοί στοχασμοί για μια μετανεωτερική θεολογική οντολογία. Αθήνα: Αρμός. 

Λουδοβίκος, Νικόλαος. Αναλογικές ταυτότητες: Η δημιουργία του Χριστιανικού εαυτού. 

Χρυσόγονος, Κώστας Χ. Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. 5η έκδ. Αθήνα–Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 2023

Μήτρου, Λίλιαν. Ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων: Νέο δίκαιο – νέες υποχρεώσεις – νέα δικαιώματα. Αθήνα: Σάκκουλας, 2017. 

Hess, Burkhard, Σπ. Βλαχόπουλος, Λ. Μήτρου κ.ά., επιμ. Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Αθήνα–Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 2018.  

Νομική Βιβλιοθήκη.  Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων (GDPR). Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2018.  

Читайте также