Η Εκκλησία έχει τη νηστεία ως το χαμηλότερο επίπεδο ενίσχυσης της θέλησης

«Μέτρο πάντων ο Χριστός» – Αρχιμανδρίτης Ιουστίνος (Ράουερ). Φωτογραφία: ΕΟΔ

Ο Αρχιμανδρίτης της Σερβικής Εκκλησίας στη Γερμανία και ηγούμενος της Μονής του Αγίου Ιουστίνου του Ćelija, Ιουστίνος (Rauer), σε συνέντευξή του στο γερμανικό παράρτημα της ΕΟΔ, προσπαθεί να εξηγήσει στο κοινό γιατί η Σαρακοστή είναι απαραίτητη και γιατί είναι τόσο αυστηρή και μεγάλη.

Το πρώτο ερώτημα είναι: Από πού προέρχεται η σαρανταήμερη νηστεία; Αυτό φυσικά προέρχεται από τον Μωυσή, τον Ηλία και τον ίδιο τον Χριστό. Γιατί να νηστέψει κανείς; Γιατί ο Αδάμ και η Εύα δεν νήστευαν. Ο Αδάμ και η Εύα είχαν μόνο μια εντολή και αυτή ήταν μια εντολή νηστείας, δηλαδή να μην τρώτε από ένα δέντρο, τίποτα άλλο. Και ο Αδάμ και η Εύα δεν τήρησαν αυτή την εντολή και εκδιώχθηκαν από τον παράδεισο, που γιορτάζουμε την Κυριακή. Η νηστεία μας υπενθυμίζει να τηρούμε τις εντολές του Θεού.

Για να τηρήσει κανείς τις εντολές του Θεού χρειάζεται ανάλογη βούληση και, αφού η Εκκλησία γνωρίζει ότι η θέληση των ανθρώπων είναι αδύναμη, μας δίνει το πιο εύκολο έργο, όπως ο Θεός έδωσε το πιο εύκολο έργο, δηλαδή τη νηστεία. Για παράδειγμα, αν σου πω: Μη θυμώνεις σαράντα μέρες! Τότε θα πείτε ευθύς εξαρχής: Αυτό δεν είναι δυνατό, αυτό δεν μπορεί να γίνει. Μπορείς όμως να νηστέψεις.

Όποιος θέλει μπορεί να ακολουθήσει τους κανόνες της νηστείας, γιατί δεν είναι τόσο δύσκολοι και άρρωστοι άνθρωποι, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά εξαιρούνται από αυτούς τους κανόνες. Μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτούς τους κανόνες κατά δύναμην, αλλά οι κανόνες δεν αποτελούν κανένα πρόβλημα για έναν υγιή ενήλικα αν το θέλει. Αυτό είναι το πρόβλημα: η θέληση. Γιατί η Εκκλησία, ως καλός παιδαγωγός, γνωρίζει ότι αν θέλει να διδάξει στους ανθρώπους τις πιο προχωρημένες εντολές του Θεού, οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να αναπτύξουν την απαραίτητη δύναμη θέλησης.

Γι’ αυτό η Εκκλησία έχει τη νηστεία ως το χαμηλότερο επίπεδο ενίσχυσης της θέλησης. Εάν δεν θέλετε να ασκήσετε τη θέλησή σας σε αυτό το επίπεδο, δεν πρέπει να εκπλαγείτε αν δεν σημειώσετε πρόοδο στην πνευματική σας ζωή και γι’ αυτό η Εκκλησία δίνει τόση έμφαση στη νηστεία.

Η νηστεία έχει επίσης την πρόσθετη σημασία του καθαρισμού του σώματος. Γιατί δεν πρέπει να καθαρίζετε το σώμα σας μία φορά το χρόνο; Φυσικά, στο βόρειο ημισφαίριο, όπου επικράτησε για πρώτη φορά ο Χριστιανισμός, η καλύτερη στιγμή είναι όταν ούτως ή άλλως δεν υπάρχει τίποτα εκεί. Δεν υπήρχαν ψυγεία τότε, και δεν υπήρχαν κονσερβοποιημένα προϊόντα, και οι προμήθειες του περασμένου έτους είχαν σχεδόν εξαντληθεί, η νέα σοδειά δεν είχε φτάσει ακόμα, και φυσικά αυτή ήταν η καλύτερη στιγμή για τον καθαρισμό.

Το ερώτημα είναι επίσης: Γιατί εισήχθησαν αυτοί οι κανόνες; Πρέπει να γίνουν κατανοητά ιστορικά, γιατί η εκκλησία βρισκόταν αρχικά γύρω από τη Μεσόγειο, και ορισμένα πράγματα επιτρέπονταν κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής που δεν αποτελούν πλέον μέρος της σήμερα, για παράδειγμα, τα θαλασσινά επιτρέπονται, αλλά σήμερα θεωρούνται λιχουδιές. Φυσικά, πρέπει να αναρωτηθείτε αν αυτό έχει ακόμα νόημα, αλλά οι άνθρωποι γύρω από τη Μεσόγειο ήθελαν να πιάσουν ψάρια και όλα τα μικροπράγματα που κατέληξαν στα δίχτυα θεωρήθηκαν απόβλητα και φυσικά σας επέτρεπαν να φάτε «απόβλητα» κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής. Το σημαντικό όμως είναι να είσαι υπάκουος στην εκκλησία, γιατί ο Αδάμ και η Εύα ήταν ανυπάκουοι, ενώ ο Χριστός ήταν υπάκουος. Λέει για τον εαυτό του: ήρθα να κάνω το θέλημα του Πατέρα. Ο Άγιος Απόστολος Παύλος γράφει για τον Χριστό: Ήταν υπάκουος, υπάκουος μέχρι θανάτου στον σταυρό.

Μπορείς να είσαι υπάκουος μόνο αν κάνεις αυτό που λέει κάποιος άλλος και όχι αυτό που λες στον εαυτό σου εσύ. Πολλοί λένε, για παράδειγμα: Φτάνει αν δεν φάω σοκολάτα τη Σαρακοστή. Είναι επίσης καλή ιδέα, αλλά το έφτιαξα μόνος μου και άραγε δεν κάνω υπακοή. Πράγματι έβαλα ένα όριο στον εγωισμό μου, αλλά το έδωσα στον εαυτό μου από το εγώ μου. Και αυτό δεν είναι ιδιαίτερα υπάκουο, δεν με χρησιμεύει, δεν ενισχύει τη θέλησή μου. Αν κάνω αυτό που θέλω ούτως ή άλλως, δεν θα με βγάλει πουθενά. Αυτό που με ωφελεί περισσότερο είναι να κάνω αυτό που μου λέει κάποιος άλλος.

Έτσι μαθαίνω την υπακοή, φυσικά στο χαμηλότερο επίπεδο: στον τομέα της νηστείας. Φυσικά, θα μπορούσαμε να είχαμε τελείως διαφορετικούς κανόνες νηστείας, αλλά μόλις αποκρυσταλλώθηκαν και γνωρίζουμε από τη σύγχρονη διατροφική επιστήμη ότι οι ασκητές που έχουν μελετήσει εκτενώς τη νηστεία έχουν ανακαλύψει μέσα από την εμπειρία τι καταπονεί περισσότερο το στομάχι, γιατί όταν το στομάχι σου είναι απασχολημένο με την πέψη της τροφής, χρειάζεται οξυγόνο, αλλά δεν υπάρχει πουθενά να το πάρει τόσο γρήγορα όσο από τον εγκέφαλο. Το στομάχι αντλεί οξυγόνο από τον εγκέφαλο και γι’ αυτό είσαι πάντα κουρασμένος μετά το φαγητό γιατί ο εγκέφαλος δεν έχει τόσο οξυγόνο και οι ασκητές έχουν ασχοληθεί με το ερώτημα: τι πρέπει να φάω για να προσεύχομαι με πλήρη εγκεφαλική δύναμη ή πλήρη προσοχή όσο το δυνατόν γρηγορότερα μετά το φαγητό. Έτσι προέκυψαν οι κανόνες της νηστείας που έχουμε. Για παράδειγμα, τα ψάρια επιτρέπονται ορισμένες ημέρες της Σαρακοστής, δηλαδή την Κυριακή των Βαΐων και την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, αλλά όχι τα γαλακτοκομικά και τα αυγά. Και η σύγχρονη διατροφική επιστήμη έχει βρει ότι απαιτείται σημαντικά λιγότερη ενέργεια για την πέψη των ψαριών από ό,τι για την πέψη των γαλακτοκομικών προϊόντων και των προϊόντων αυγών.

Οι άνθρωποι μπορούν φυσικά να πουν: Ένα ψάρι πρέπει να πεθάνει, αλλά το γάλα και τα αυγά δεν χρειάζεται να πεθάνουν. Αλλά αυτή δεν ήταν η αρχική πρόθεση των κανόνων της νηστείας, αλλά μάλλον: Πότε μπορώ να προσευχηθώ ξανά προσεκτικά; Το ανακάλυψαν μέσω της εμπειρίας και τώρα γνωρίζουμε και επιστημονικά ότι οι κανόνες αντιστοιχούν ακριβώς σε αυτό. Γι’ αυτό δεν είναι άσκοποι κανόνες. Δεν καταλαβαίνουμε πολλά από αυτά, αλλά μαθαίνουμε να τα καταλάβουμε όταν κάνουμε αυτή την άσκηση, και τι σημαίνει άσκηση στα αρχαία ελληνικά; Οι περισσότεροι άνθρωποι το γνωρίζουν αυτό, παρόλο που δεν το γνωρίζουν. Αυτό είναι ασκητισμός, και οι ασκητές είναι ασκούμενοι. Όλοι εξασκούμαστε στο να είμαστε υπάκουοι στον Θεό και ξεκινάμε από το πιο απλό πράγμα, δηλαδή τη νηστεία, και ο Θεός λέει: Αυτός που δεν είναι πιστός στα μικρά δεν θα είναι πιστός ούτε στα μεγάλα. Όποιος λοιπόν πιστεύει ότι η νηστεία δεν είναι σημαντική λέει ψέματα στον εαυτό του και γι’ αυτό θα συμβούλευα όλους να συνηθίσουν τη νηστεία, όπως την προσφέρει η Εκκλησία, γιατί η Εκκλησία ξέρει ακριβώς τι πνευματικές ευλογίες μπορεί να κερδίσει κανείς από αυτήν.

Читайте также