Επίσκοπος της UOC ζητά δήλωση σχετικά με τα όρια του Οικουμενισμού
Ο Μητροπολίτης Ζαπορίζιας Λουκάς, σε συνέδριο στο Βελιγράδι, κάλεσε σε πανορθόδοξη σύνοδο για καταδίκη του «ανατολικού παπισμού» και των γεωπολιτικών παρεμβάσεων στην Ορθοδοξία.
Όπως αποκάλυψε το Παράρτημα της ΕΟΔ στην Αμερική, ο Μητροπολίτης Ζαπορίζια και Μελιτοπόλεως Λουκάς προέτρεψε επίσης τους Ορθόδοξους ηγέτες να εξετάσουν το ενδεχόμενο διοργάνωσης μιας πανορθόδοξης συνόδου για να καταδικάσουν τις αξιώσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη για «ανατολικό παπισμό».
Την περασμένη εβδομάδα, το Κέντρο Γεωστρατηγικών Σπουδών φιλοξένησε ένα διεθνές συνέδριο αφιερωμένο στην εξέταση των γεωπολιτικών αγώνων που χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως εργαλείο πολιτικής επιρροής, με ιδιαίτερη έμφαση στις απειλές για την πνευματική και κανονική ακεραιότητα της παγκόσμιας Ορθοδοξίας.
Κεντρική εκδήλωση ήταν η κεντρική παρουσίαση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ζαπορίζια και Μελιτοπόλεως Λουκά, με τίτλο «Η Οικουμενική Επίθεση ως Εργαλείο Γεωπολιτικής: Μέσα Ενημέρωσης, Οικονομικά και Διπλωματία του Βατικανού και του Φαναρίου». Σε αυτήν, ανέλυσε λεπτομερώς τους μηχανισμούς εξωτερικής επιρροής στην Ορθοδοξία μέσω του οικουμενισμού, της διπλωματίας και άλλων διαύλων.
Το συνέδριο συγκέντρωσε κορυφαίους εμπειρογνώμονες, εκπροσώπους Εκκλησιών, θεολόγους, δημοσιογράφους και διεθνείς αναλυτές από την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Σερβία, την Πολωνία, το Άγιο Όρος και τις Ηνωμένες Πολιτείες, για να συζητήσουν κρίσιμα ζητήματα, όπως η κρίση στην Ορθόδοξη εκκλησιολογία, ο αντίκτυπος του οικουμενισμού, η προστασία της πνευματικής κληρονομιάς και οι στρατηγικές για τη διαφύλαξη της κανονικής ενότητας.
Το πλήρες κείμενο της έκθεσης του Μητροπολίτη Λουκά ακολουθεί παρακάτω, ελαφρώς επεξεργασμένο για τους αγγλόφωνους αναγνώστες. Το πρωτότυπο (με τις υποσημειώσεις) βρίσκεται στην ιστοσελίδα του Μητροπολίτη Ζαπορίζια.
Ι. Εισαγωγή
Η σύγχρονη γεωπολιτική πάλη εκτείνεται πολύ πέρα από την οικονομία και τη στρατιωτική ασφάλεια, εισβάλλοντας ενεργά στην πνευματική σφαίρα. Επηρεάζει τη ζωή της Εκκλησίας, διαστρεβλώνοντας την κατανόηση της κανονικής τάξης και την πραγματική κατάσταση πραγμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι οικουμενικές πρωτοβουλίες του Βατικανού και του Οικουμενικού Πατριαρχείου (Φανάρι) διαδραματίζουν ιδιαίτερο ρόλο, μετατρέποντας γρήγορα από πλατφόρμες διαχριστιανικού διαλόγου σε όργανα «ήπιας ισχύος». Μέσω των καναλιών των μέσων ενημέρωσης, της υλικής υποστήριξης και της άμεσης συμμετοχής σε διπλωματικές διαδικασίες, αυτά τα κέντρα επηρεάζουν τις συμπάθειες των ελίτ, νομιμοποιούν νέες εκκλησιαστικές (και οιονεί εκκλησιαστικές) δομές και αλλάζουν την ισορροπία δυνάμεων σε ολόκληρες περιοχές, όπως αποδεικνύεται έντονα από το παράδειγμα της Ουκρανίας.
Στόχος της παρούσας έκθεσης είναι να αναλύσει πώς τα οικουμενικά έργα διαμορφώνουν τη διεθνή ατζέντα, ποιοι πόροι των μέσων ενημέρωσης και οι οικονομικοί μηχανισμοί χρησιμοποιούνται και ποιες συνέπειες έχει αυτό για τον Ορθόδοξο κόσμο. Με βάση αυτήν την ανάλυση, προτείνονται συγκεκριμένα βήματα για την προστασία της πνευματικής και κανονικής ακεραιότητας της Ορθοδοξίας.
II. Οικουμενικά Έργα ως Εργαλεία Πολιτικής Επιρροής
Ο σύγχρονος οικουμενισμός, που ξεκίνησε από το Βατικανό και το Φανάρι, συχνά υπερβαίνει τον θεολογικό διάλογο, μετατρέποντας σε μέσο για τη δημιουργία γεωπολιτικών συμμαχιών, την άσκηση πίεσης στις τοπικές ορθόδοξες εκκλησίες, την εισαγωγή φιλελεύθερων κοινωνικών ατζεντών και τη δικαιολόγηση της νομιμότητας της παρέμβασης του κοσμικού κράτους στις εσωτερικές εκκλησιαστικές διαδικασίες. Έτσι, η μορφή του «διαλόγου» χρησιμοποιείται ως διπλωματική πλατφόρμα για την προώθηση της επιρροής.
Το Φανάρι χρησιμοποιεί ενεργά μια σειρά από αγγλόφωνα και ελληνόφωνα κανάλια ενημέρωσης, όπως το Orthodox Times, το Ecumenical Patriarch News, το Greek Reporter και πηγές που σχετίζονται με τη διασπορά. Αυτά τα μέσα ενημέρωσης εκτελούν βασικές λειτουργίες στη διαμόρφωση ερμηνειών γεγονότων που ευνοούν το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, προσπαθώντας να παρουσιάσουν και να προσδώσουν νόμιμη ισχύ και παγκοσμίως αναγνωρισμένη σημασία στις αμφιλεγόμενες κανονικές πράξεις του.
Αυτό είναι εμφανές στην κάλυψη του «ουκρανικού σχεδίου – OCU» από τα μέσα ενημέρωσης. Κατά την περίοδο 2018 έως 2020, οι φιλο-Φαναρικοί ειδησεογραφικοί φορείς διέδωσαν μια αφήγηση στην οποία η OCU παρουσιάστηκε ως η «μόνη κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας», ενώ η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία απεικονίστηκε ως μια «ρωσική δομή άσχετη με τον ουκρανικό λαό». Οι αποφάσεις του Φαναρίου παρουσιάστηκαν ως υποχρεωτικές για ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο και ασκήθηκε πληροφοριακή πίεση σε εκείνες τις τοπικές εκκλησίες που εξέφρασαν αμφιβολίες και διαφωνία με τις πράξεις της.
Αυτή η ερμηνεία συγχρονίστηκε με τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία παρουσίασαν την παραχώρηση του Τόμου στην OCU ως «νίκη για τη δημοκρατία και την κυριαρχία», καταδεικνύοντας στενό συντονισμό μεταξύ των μέσων ενημέρωσης και της πολιτικής.
Μελέτες και δημοσιεύσεις δείχνουν ότι το Φανάρι (καθώς και το Βατικανό) συνεργάζονται σχολαστικά με την κοινωνία μέσω των δικών τους πλατφορμών πληροφόρησης και των συνεργαζόμενων μέσων ενημέρωσης, καθιστώντας τις θρησκευτικές πρωτοβουλίες επίσης ενημερωτικές επιχειρήσεις σε ένα ευρύτερο πολιτικό παιχνίδι.
Ανοιχτές πηγές υποδεικνύουν συστηματική εξωτερική οικονομική και πολιτική υποστήριξη για έργα στο Φανάρι από δομές της ελληνικής διασποράς στις ΗΠΑ, αμερικανικά διπλωματικά κεφάλαια και διεθνικές μη κυβερνητικές οργανώσεις που επικεντρώνονται στην προώθηση της «θρησκευτικής ελευθερίας».
Το Ίδρυμα Lantos συμπεριέλαβε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο σε έργα για την «προώθηση της ελευθερίας της συνείδησης». Αυτή η αφήγηση επιστρέφει στη συνέχεια στα εκκλησιαστικά μέσα ενημέρωσης ως «διεθνής υποστήριξη για εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις». Στους «Άρχοντες» - έναν οργανισμό που συνδέεται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο - αναφέρθηκε ότι στη Διεθνή Σύνοδο Κορυφής για τη Θρησκευτική Ελευθερία (Σύνοδος Κορυφής IRF), ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος αναφέρθηκε ως «γέφυρας».
III. Διεθνής Πολιτική του Βατικανού και η Σύνδεσή του με Οικουμενικές Πρωτοβουλίες
Το Βατικανό επιδεικνύει σημαντική εμπειρία στην οικοδόμηση διαομολογιακού διαλόγου, ανθρωπιστικών πρωτοβουλιών και πολιτικής διπλωματίας, δημιουργώντας για τον εαυτό του την εικόνα ενός «ειρηνοποιού». Ο οικουμενικός διάλογος χρησιμοποιείται από το Βατικανό ως κανάλι για τη διαμόρφωση ειδικών σχέσεων με κράτη με επιρροή, την επιρροή των θρησκευτικών διαδικασιών στην Ανατολική Ευρώπη και την προώθηση του καθολικού κοινωνικού δόγματος ως παγκόσμιου κανόνα.
Τα μέσα ενημέρωσης (επίσημα κανάλια όπως το Vatican News), η χρηματοδότηση (μέσω της Caritas, των Καθολικών Υπηρεσιών Αρωγής) και η διπλωματία συνεργάζονται στενά. Οι δημόσιες εκστρατείες δημιουργούν ένα ευνοϊκό υπόβαθρο για πολιτικές αποφάσεις, η ανθρωπιστική βοήθεια διασφαλίζει την παρουσία «επί τόπου» και η επίσημη διπλωματία εδραιώνει τα αποτελέσματα σε συμβολικό και επίσημο επίπεδο.
Εξετάστε τα ακόλουθα συγκεκριμένα παραδείγματα και εικόνες:
• Ο Τόμος Αυτοκεφαλίας για την OCU (2019): η εκκλησιαστική πράξη της Κωνσταντινούπολης υποστηρίχθηκε δημόσια και πολιτικά από τους ηγέτες του Ουκρανικού κράτους, ενισχύοντας την αντίληψή της ως στοιχείο φιλοουκρανικής διπλωματίας και όχι ως εσωτερικό εκκλησιαστικό ζήτημα.
• Συμμετοχή του Φαναρίου σε διεθνείς συνόδους κορυφής για την Ουκρανία (2024 έως 2025): οι ομιλίες και η υπογραφή τελικών εγγράφων από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο σε διπλωματικές πλατφόρμες καταδεικνύουν την ενσωμάτωση του εκκλησιαστικού θεσμού στις πολιτικές διαδικασίες και επιτρέπουν τη μετάδοση της θέσης του μέσω διεθνών φορμάτ.
• Η διπλωματία του Βατικανού γύρω από τη σύγκρουση «Ρωσίας-Ουκρανίας»: οι εκκλήσεις για ειρήνη και μεγάλης κλίμακας ανθρωπιστική βοήθεια μέσω της Caritas συνδυάστηκαν με διατυπώσεις που οι επικριτές θεώρησαν ουδέτερες απέναντι στη Ρωσία, η οποία χρησιμοποιήθηκε σε πολέμους πληροφόρησης.
• Η συνάντηση του Πάπα Φραγκίσκου με τον Επιφάνιο Ντουμένκο: συνέχισε τη διαδικασία αναγνώρισης της «OCU» στον θρησκευτικό κόσμο και υποστηρίζει τις μη κανονικές ενέργειες του Φαναρίου.
• Ανθρωπιστική υποστήριξη μέσω καθολικών δομών: μεγάλοι όγκοι χρηματοδότησης και έργων από την CRS/Caritas ενισχύουν όχι μόνο την κοινωνική αλλά και την κοινωνικοπολιτική επιρροή των καθολικών δομών στις περιοχές.
IV. Η Πρότασή μας για την Προστασία της Πνευματικής και Κανονικής Ακεραιότητας
Οι κίνδυνοι και οι συνέπειες αυτής της δραστηριότητας για την Ορθοδοξία περιλαμβάνουν:
• Δογματική αραίωση και θεσμική υποταγή στο Βατικανό.
• Πόλωση εντός του ορθόδοξου κόσμου, καθώς υπάρχει απειλή διαίρεσης σε υποστηρικτές διαφορετικών κέντρων.
• Εργαλειοποίηση της θρησκείας από κοσμικά κράτη μέσω της υποστήριξης ορισμένων εκκλησιαστικών φορέων.
• Απώλεια εμπιστοσύνης μεταξύ των πιστών, οι οποίοι μπορεί να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται την Εκκλησία ως πολιτικό εγχείρημα.
• Κλιμάκωση των ενδοορθόδοξων συγκρούσεων με τη χρήση ενημερωτικών εκστρατειών και κυρώσεων.
Για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων και απειλών, απαιτείται μια συστηματική, μακροπρόθεσμη στρατηγική, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία που προτείνονται εδώ προς συζήτηση:
1. Αντι-αφηγηματική προσέγγιση των μέσων ενημέρωσης και ασφάλεια πληροφοριών
• Έναρξη μιας πολυγλωσσικής πλατφόρμας μέσων ενημέρωσης για την Ορθόδοξη ενότητα (παρόμοια με την Ορθόδοξη Πίστη, αλλά με προϋπολογισμό και επαγγελματική συντακτική ομάδα).
• Προετοιμασία και διανομή σύντομων εκπαιδευτικών σειρών (βίντεο διάρκειας 3 έως 5 λεπτών, infographics, podcasts) με θέματα: «Τι είναι το Κανονικό Έδαφος», «Γιατί ο Οικουμενισμός αντιβαίνει στην Πατερική Παράδοση», «Πώς να διακρίνουμε την Ανθρωπιστική Βοήθεια από ένα Εργαλείο Επιρροής».
2. Ενίσχυση των Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Προγραμμάτων
• Δημιουργία ή σημαντική επέκταση των υφιστάμενων υπηρεσιών ελεημοσύνης, ώστε η εξωτερική βοήθεια να μην θεωρείται ως η μόνη πηγή υποστήριξης.
• Εισαγωγή ενός συστήματος «ορθόδοξης crowdfunding»—μιας ενοποιημένης πλατφόρμας για τη συλλογή κεφαλαίων για κοινωνικά έργα εντός των τοπικών εκκλησιών.
3. Εκπαίδευση και Κατήχηση της Νέας Γενιάς
• Εισαγωγή υποχρεωτικού μαθήματος «Σύγχρονες Προκλήσεις για την Ορθοδοξία: Οικουμενισμός, Παγκοσμιοποίηση, Γεωπολιτική» σε θεολογικά σεμινάρια και ακαδημίες, καθώς και για λαϊκούς.
• Διοργάνωση ετήσιων διορθόδοξων φόρουμ για κληρικούς και λαϊκούς.
4. Διορθόδοξη Ενότητα Χωρίς το Φανάρι και την Εξωτερική Πίεση
• Εν μέσω γεωπολιτικών αναταραχών και διχασμών στον ορθόδοξο κόσμο, θεωρήστε το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ως ένα πιθανό κέντρο ικανό να ενώσει τις τοπικές εκκλησίες. Σε αντίθεση με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το οποίο εμπλέκεται βαθιά στην πρόκληση διαφωνιών, η Εκκλησία Ιεροσολύμων εργάζεται ενεργά για την ενίσχυση της ενότητας.
• Διεξαγωγή τακτικών συναντήσεων Προκαθημένων και Συνοδικών επιτροπών τοπικών εκκλησιών που διατηρούν την ευχαριστιακή κοινωνία (Ρωσική, Σερβική, Αντιοχειανή, Γεωργιανή, Βουλγαρική, Πολωνική, Τσεχική και Σλοβακική, κ.λπ.).
• Προετοιμασία και υιοθέτηση κοινού εγγράφου «Περί των ορίων του Οικουμενικού Διαλόγου και της Διατήρησης της Κανονικής Καθαρότητας».
• Δημιουργία μόνιμης Γραμματείας για την Ορθόδοξη Ενότητα (όπως προτάθηκε προηγουμένως από εμένα, χρησιμοποιώντας το μοντέλο του Αμμάν).
5. Νομική και Διεθνής Προστασία
• Υποστήριξη μιας υφιστάμενης διεθνούς νομικής ομάδας Ορθόδοξων ιεραρχών και δικηγόρων για την εκπροσώπηση των συμφερόντων των διωκόμενων κοινοτήτων στο ΕΔΑΔ, τον ΟΗΕ, τον ΟΑΣΕ κ.λπ.
• Υποβολή συλλογικών προσφυγών σε διεθνείς οργανισμούς για κάθε γεγονός διάκρισης εις βάρος της κανονικής Εκκλησίας (κατάσχεση ναού, σύλληψη ιερέα, απαγορευτικοί νόμοι).
• Μετά την επιβολή κυρώσεων κατά οποιουδήποτε ιεράρχη — κοινή δήλωση όλων των συμμετεχουσών Τοπικών Εκκλησιών εντός 72 ωρών.
6. Πνευματικά και Θεολογικά Μέτρα
• Αύξηση των συνοδικών αναθεματισμών και των δημόσιων καταδικασιών των σύγχρονων μορφών οικουμενισμού και του «Ανατολικού Παπισμού» (ακολουθώντας το παράδειγμα των αποφάσεων της ROCOR του 1983 για τον οικουμενισμό).
• Αναβίωση παντού της πρακτικής της δημόσιας ανάγνωσης του «Συνοδικού της Ορθοδοξίας» την Κυριακή του Θριάμβου της Ορθοδοξίας, με προσθήκες για σύγχρονες απειλές.
• Περιοδικές προσευχές για τη φώτιση όσων έχουν απομακρυνθεί (στην επισκοπή που μου έχει ανατεθεί, μνημονεύω «όσους μας προκαλούν θλίψεις» κατά τη Μεγάλη Είσοδο κατά τη μεταφορά των Δώρων).
7. Παρακολούθηση και Έγκαιρη Προειδοποίηση
• Δημιουργία ενός πρόσθετου αναλυτικού κέντρου για την παρακολούθηση οικουμενικών και γεωπολιτικών απειλών (με βάση τις υπάρχουσες δομές — για παράδειγμα, στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών στο Βελιγράδι).
• Διαφάνεια Χρηματοδότησης και Εξωτερικών Συνεργασιών
• Εισαγωγή υποχρεωτικής ετήσιας δημοσίευσης εκθέσεων για τις ξένες επιχορηγήσεις και δωρεές. Δημιουργία Διορθόδοξης Επιτροπής για την Παρακολούθηση της Χρηματοδότησης υπό την αιγίδα των κανονικά υπεύθυνων Τοπικών Εκκλησιών, η οποία θα δημοσιεύει «μαύρες λίστες» δωρητών που έχουν επισημανθεί για αντικανονικές δραστηριότητες.
8. Μακροπρόθεσμη Στρατηγική
• Προετοιμασία και σύγκληση Πανορθόδοξης Συνόδου Τοπικών Εκκλησιών (πιθανώς χωρίς την Κωνσταντινούπολη) για την τελική καταδίκη του «Ανατολικού Παπισμού», των σύγχρονων οικουμενικών σφαλμάτων και την ανάπτυξη σαφών κανονικών κανόνων για τον 21ο αιώνα.
• Δημιουργία μόνιμου Διορθόδοξου Δικαστηρίου για κανονικές παραβάσεις.
V. Συμπέρασμα
Οι οικουμενικές πρωτοβουλίες του Βατικανού και του Φαναρίου στον 21ο αιώνα έχουν μετατραπεί σε ένα πλήρες γεωπολιτικό έργο που χρησιμοποιεί τα μέσα ενημέρωσης, τα οικονομικά και τη διπλωματία για να αλλάξει το κανονικό τοπίο της Ορθοδοξίας. Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο η σταθερή στάση στην Αλήθεια, ενισχυμένη από μια ώριμη στρατηγική, συστηματική προστασία, διαεκκλησιαστική αλληλεγγύη και τη δική μας πληροφοριακή δράση. Διαθέτοντας την Πατερική Παράδοση και την ικανότητα να την επαναπροσδιορίσουμε δημιουργικά, ο Ορθόδοξος κόσμος έχει όλα τα απαραίτητα για να μετατρέψει την τρέχουσα κρίση σε ευκαιρία για καθαρισμό και ενδυνάμωση. Έχουμε εκατομμύρια πιστά παιδιά. Το μόνο που απομένει είναι να δράσουμε αποφασιστικά και συνεκτικά. Τότε η τρέχουσα «οικουμενική επίθεση» δεν θα γίνει απειλή, αλλά λόγος για μια νέα άνθηση της Ορθοδοξίας.
Προηγουμένως η ΕΟΔ έγραψε για την ορολογία του «Ομοουσίου» και οι μεταφραστικές της μετατοπίσεις.
