«Ιστορικοί δεσμοί» ή νέο ξεκίνημα στη Λετονία;
Γιατί (πραγματικά) επισκέφθηκε τη Λετονία ο Οικουμενικός Πατριάρχης;
Ολοκληρώθηκε χθες, Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2025, η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Λετονία.
Αν και ο επίσημος σκοπός ήταν οικολογικός, η ατζέντα περιλάμβανε σαφώς και εκκλησιαστικά – πολιτικά ζητήματα.
Το πρόγραμμα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου περιλάμβανε συναντήσεις με την πολιτική ηγεσία της χώρας.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι συναντήσεις έγιναν με μια απερχόμενη κυβέρνηση, λίγο πριν τις εκλογές της Σαϊμα (Κοινοβούλιο Λετονίας).
Με αφορμή την επίσκεψη του Πατριάρχη, αξίζει να σημειωθεί ότι, μέχρι σήμερα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει σημαντικό έρεισμα στη Λετονία.
Το 2019, ο Ηγούμενος Βίκτορ Κοντουζόροφ δημιούργησε τη λεγόμενη «Λετονική Ορθόδοξη Αυτόνομη Εκκλησία» υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διεκδικώντας «δέκα ενορίες», όπου μετά τον θάνατό του, η αυτή προσπάθεια κατέρρευσε.
Αργότερα, ο π. Αυγουστίνος Ζαστσιρίνσκις ζήτησε επίσης αναγνώριση, αλλά το Φανάρι γνώριζε ότι δεν υπήρχαν πραγματικές κοινότητες ή ιερείς να τον υποστηρίξουν.
Σήμερα, στο προσκήνιο φέρεται να βρίσκεται ένα νέο όνομα αυτό του Davids Šterns, έγγαμου Ιερέα με τέσσερα παιδιά.
Ο David Šterns είναι 45 ετών, γιος Βαπτιστή Επισκόπου που τα τελευταία 15 χρόνια έχει βρει σημαντικές απαντήσεις για τη ζωή και τη σχέση του με τον Θεό στην Ορθοδοξία.
Ο Μητροπολίτης Λετονίας κ. Αλέξανδρος, ο οποίος υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας, είχε αρνηθεί να χειροτονήσει τον David Šterns, κάτι που οδήγησε τον τελευταίο να επιδιώξει χειροτονία από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία «δεν καταδίκασε αρκετά» τον ρωσικό ιμπεριαλισμό, ενώ θεωρεί ότι στη θέση της Μόσχας στη Λετονία πρέπει να αντικατασταθεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Το 2023, ως ιερέας του Λετονικού Ναυτικού, φέρεται να ταξίδεψε στο Βέλγιο για ένα συνέδριο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, όπου στο πλαίσιο του Συνεδρίου συναντήθηκε και με τον Μητροπολίτη Βελγίου, κ. Αθηναγόρα.
Με αφορμή την περίπτωση του εν λόγω ιερέα, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος φέρεται να παρουσίασε στις λετονικές αρχές ένα νέο σχέδιο: την τοποθέτηση ιερέων υπό την δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας.
Σε περίπτωση που γίνει η κίνηση αυτή θα αποκλειστούν σταδιακά οι ιερείς της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείο Μόσχας) – όπως ακριβώς συνέβη και στην Ουκρανία.
Ένα άλλο σημαντικό θέμα ήταν μια δήλωση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τόσο προς τον Πρόεδρο και την Πρωθυπουργό της Λετονίας, όσο και προς την Πρόεδρο της Βουλής.
O Οικουμενικός Πατριάρχης δήλωσε ότι η επίσκεψή του είναι μια ευκαιρία «να ανανεωθούν οι ιστορικοί δεσμοί» με τη Λετονία.
Η αναφορά σε "ιστορικούς δεσμούς" εγείρει ερωτήματα, καθώς η ουσιαστική παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Λετονία περιορίστηκε μόλις σε τέσσερα χρόνια.
Στις δηλώσεις αυτές, φαίνεται η αντίφαση ανάμεσα στη ρητορική και στην πραγματικότητα.
Πολλοί αναλυτές βλέπουν ότι το Φανάρι επιχειρεί να εφαρμόσει στη Λετονία ένα «μοντέλο Εσθονίας ή Λιθουανίας».
Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία νέας δομής (ίσως Εξαρχία) με τη στήριξη του κράτους, τη διεκδίκηση ακινήτων στη Ρίγα και ενδεχομένως την εκποίησή τους.
Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι ο Μητροπολίτης Λετονίας Αλέξανδρος (Πατριαρχείο Μόσχας) δεν έλαβε μέρος στην οικουμενική προσευχή στον Καθεδρικό Ναό της Ρίγας, όπως θα δείτε στην παρακάτω φωτογραφία.
Η απουσία του κ. Αλεξάνδρου ερμηνεύεται ως σαφές μήνυμα ότι η τοπική Εκκλησία απορρίπτει την αρχή μιας νέας προσπάθειας του Οικουμενικού Πατριαρχείου να εδραιωθεί στη Λετονία.
Τέλος, όλα φαίνονται να δείχνουν ότι η Λετονία ίσως αποτελέσει ένα νέο πεδίο εφαρμογής της στρατηγικής, με άγνωστες ακόμη συνέπειες για την τοπική Ορθόδοξη κοινότητα.
Νωρίτερα, όπως σας ενημέρωσε η ΕΟΔ, ο Πατριάρχης ανεχώρησε για τις ΗΠΑ για επίσημες συναντήσεις.
