Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΥ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 1940

Πηγή φωτογραφία: stratistoria.wordpress.com

Το τιμημένο ράσο, στην πρώτη γραμμή του πολέμου.

Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος, ο οποίος ξέσπασε στίς 28 Οκτωβρίου 1940, αποτέλεσε μια από τις ενδοξότερες σελίδες της νεότερης Ελληνικής ιστορίας, που όπως και πολλές άλλες, γράφτηκε με αίμα, πόνο, δάκρυα και αναστεναγμούς αλλά και με ελπίδα και χαρά.Το «Όχι» του Ιωάννη Μεταξά προς τις αξιώσεις του Μουσολίνι δεν ήταν μόνο πολιτική πράξη, αλλά και έκφραση εθνικής ψυχής. Ολόκληρος ο Ελληνικός λαός, από τον απλό αγρότη έως τον επιστήμονα, ένιωσε ότι υπερασπιζόταν όχι απλώς τα σύνορα, αλλά την ίδια την ελευθερία και την αξιοπρέπεια του έθνους.

Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, η Εκκλησία της Ελλάδος και ο Ορθόδοξος κλήρος, διαδραμάτισαν ρόλο καθοριστικό. Η συμβολή τους υπήρξε πνευματική, ηθική, εθνική και υλική. Δεν περιορίστηκαν στο να ευλογούν απλώς τις σημαίες και τους στρατιώτες του αγώνα, αλλά συμμετείχαν ενεργά, ενισχύοντας το ηθικό του λαού και του στρατού, προσφέροντας περίθαλψη στους τραυματίες και στηρίζοντας τις οικογένειες των στρατιωτών και κάποιες φορές αναγκάζονταν να λάβουν μέρος στον αγώνα αυτόν της άμυνας και αναχαίτισης του εχθρού, ακόμα και ενόπλως.

Ο πρώτος Ιερέας που έπεσε στο Αλβανικό μέτωπο.Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Μπαζιώτης.

Πηγή: www.eeod.gr

Η Εκκλησία μπροστά στο κάλεσμα του έθνους
Η κήρυξη του πολέμου βρήκε την Εκκλησία της Ελλάδος ενωμένη και αποφασισμένη. Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρύσανθος Φιλιππίδης ήταν από τους πρώτους που εξέφρασαν δημόσια τη συμπαράσταση της Εκκλησίας προς τον αγωνιζόμενο λαό. Με εγκυκλίους και μηνύματα προς το ποίμνιο, κάλεσε τους πιστούς σε προσευχή, σε ενότητα και σε θάρρος.

Η πιο ουσιαστική συμβολή της Εκκλησίας υπήρξε πνευματική και ηθική. Ο κλήρος, γνωρίζοντας τη βαθιά πίστη του Ελληνικού λαού, χρησιμοποίησε τη δύναμη της πίστης ως κινητήριο μοχλό για την εθνική άμυνα. Οι ιερείς μιλούσαν και από άμβωνος αλλά και στο πεδίο των μαχών για την αξία της θυσίας, για το χρέος προς την πατρίδα και για τη θεϊκή προστασία που θα σκέπαζε τους στρατιώτες στο μέτωπο.

Πήγαιναν οι ιερείς στο μέτωπο?
Στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου, όπου ο Ελληνικός στρατός αντιμετώπισε την Ιταλική επίθεση, πολλοί ιερείς υπηρέτησαν ως στρατιωτικοί ιερείς ή εθελοντές. Βρέθηκαν κυριολεκτικά δίπλα στους στρατιώτες μέσα στα χαρακώματα, προσφέροντας εξομολόγηση, Θεία Κοινωνία, προσευχή, αλλά και λόγια παρηγοριάς.

Photo: Στρατιωτικός ιερέας ευλογεί τα όπλα.

Πηγή: www.stratistoria.wordpress.com

Ενώ ο στρατός πολεμούσε στα βουνά της Πίνδου και της Βορείου Ηπείρου, στα μετόπισθεν η Εκκλησία ανέλαβε τεράστιο φιλανθρωπικό έργο. Οι Μητροπόλεις και οι ενορίες οργάνωσαν συσσίτια, εράνους, συλλογή ρουχισμού και τροφίμων για τον στρατό και τις οικογένειες των επιστρατευμένων.

Η Εκκλησία ανέκαθεν συνδέονταν με την πορεία του Ελληνικού έθνους. Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, έχοντας υπέρμαχο την Κυρία Θεοτόκο και τους Αγίους, κάτι το οποίο ομολογούν μάτια και χείλη ακόμα και ανθρώπων που δεν ταυτίζονται οι απόψεις τους με το πιστεύω της Εκκλησίας, αποκάλυψαν ακόμη φωτεινότερα, την σχέση πίστης και πατρίδας, Εκκλησίας και λαού, Εκκλησίας και Έθνους. Στα κηρύγματα, οι ιερείς μιλούσαν για τους ήρωες του 1821, για τη Θεοτόκο που «σκέπει το Έθνος» και για τη συνέχιση της ιστορικής αποστολής του ελληνισμού.

Η μορφή του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού
Μετά την Κατοχή της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, τον Μάιο του 1941, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών ανέλαβε ο Δαμασκηνός Παπανδρέου, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 20ού αιώνα για την Εκκλησία και το έθνος. Ο Δαμασκηνός συνέχισε τη γραμμή πατριωτικής και φιλανθρωπικής δράσης. Μεγάλος αριθμός προσώπων του Κλήρου σε διάφορες βαθμίδες, Αρχιερείς, ιερείς, διάκονοι, μοναχοί και μοναχές, κοσμούν τις δάφνες του στεφάνου της άμυνας και του απελευθερωτικού αγώνα της περιόδου αυτής. Ακόμα και σε εκτελεστικά αποσπάσματα αλλά και σε αγχόνες στάθηκαν ανδρείοι, κλήρος και λαός.

Ιδιαίτερη θέση στην πολεμική προσπάθεια κατέχουν τα μοναστήρια. Οι μονές της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας βρέθηκαν κοντά στο μέτωπο και λειτούργησαν ως καταφύγια τραυματιών και κέντρα εφοδιασμού. Αυτός είναι και ο λόγος πυρπολήσεως και καταστροφής μερικών Μονών από τον εχθρό.

Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος, υπήρξε για τον Ελληνικό λαό, μια πνευματική δοκιμασία. Οι δύσκολες συνθήκες του μετώπου, το ψύχος, η πείνα και οι απώλειες αντιμετωπίστηκαν με ζωντανή και ένθερμη πίστη, με αδελφοσύνη, συναλληλία και αλτρουισμό. Οι στρατιώτες προσεύχονταν πριν από κάθε μάχη, έφεραν μαζί τους μικρές εικόνες ή Σταυρούς που είχαν ευλογήσει οι ιερείς τους.

Μετά τη λήξη του πολέμου και την απελευθέρωση της χώρας, το έργο της Εκκλησίας αναγνωρίστηκε ευρέως. Ο Ελληνικός λαός θυμόταν με ευγνωμοσύνη τους ιερείς που είχαν πολεμήσει, τους μοναχούς που είχαν βοηθήσει, και τους αρχιερείς που είχαν στηρίξει το έθνος στις πιο δύσκολες στιγμές.

Η συμβολή του κλήρου και της Εκκλησίας στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, δεν μπορεί να μετρηθεί μόνο με στατιστικά στοιχεία. Ήταν κυρίως ηθική και πνευματική, αλλά ταυτόχρονα βαθιά ανθρωπιστική και πατριωτική. Βασικό χαρακτηριστικό της δύσκολης αυτής περιόδου,όσον αφορά τον ρόλο της Εκκλησίας ήταν η άμεση επαφή, σχέση και συμπαράσταση προς τον κάθε πλησίον, κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτου φυλής, δόγματος, χρώματος και αντιλήψεως. Η Εκκλησία ενέπνευσε τον λαό με λόγους πίστης και ελπίδας, στάθηκε στο πλευρό των στρατιωτών και των αιχμαλώτων, προσέφερε ανεκτίμητη φιλανθρωπική βοήθεια και έγινε σύμβολο ανθρωπιάς και ενότητας.

 

Ο πόλεμος του 1940–1941 δεν ήταν μόνο στρατιωτικός, ήταν και πνευματικός αγώνας, όπου η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη για την πατρίδα ένωσαν έναν αγώνα ολόκληρο έθνος. Η Εκκλησία της Ελλάδος απέδειξε για ακόμη μια φορά ότι αποτελεί ζωντανό οργανισμό στην ιστορία του Ελληνικού λαού. Η συμβολή της στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, παραμένει ένα λαμπρό παράδειγμα πίστης, ανθρωπιάς και θυσίας που εξακολουθεί να μην εμπνέει τις νεότερες γενιές, αλλά και έναυσμα για τη συμπαράσταση προς κάθε έθνος, κάθε λαό, κάθε άνθρωπο που βιάζεται και δυναστεύεται από οποιονδήποτε. επιβουλεύεται την ύπαρξη του.

ΕΡΕΥΝΑ / ΣΥΝΤΑΞΗ

Ιάκωβος Ιερομόναχος

Γρηγόρης Γαλάνης